Գործնական քերականություն

Ձեր դպրոցի մասին մանրամասն պատմի’ր, ի՞չն ես սիրում, ո՞րն է քո սիրելի անկյունը, ի՞նչն է քեզ տխրեցնում, ի՞նչ կուզեիր փոխել:

Իմ սիրելի դպրոցը տարբերվում է մյուս բոլոր դպրոցներից, որի համար շատ շնորհակալ եմ տիար Բլեյանից:  Ոչ մի դպրոցում  չկա ընդհանուր պարապմունք, երգ ու պար կամ ընտրության հնարավորություն: Կրթահամալիր հաճախել  եմ հինգերորդ դասարանից և շատ են տարբերությունները: Առաջին հերթին ուսուցիչ և աշակերտ հարաբերությունը շատ անմիջական է: Հեռու ենք հնամաշ դասագրքերից, լճացած ծրագրերից:  Սիրում եմ համակարգչային ծրագիրը և այդ պատճառով էլ ուզում եմ ծրագրվորողի մասնագիտությունը ընտրել: Դպրոցում իմ սիրելի անկյունը սպորտային դահլիճն է:  Այնտեղ լիցքաթափվում ես  և մարզվում:  

Ինձ տխրեցնում է ուսուցիչների փոփոխությունը: Երբ ունես սիրելի ուսուցիչներ և գալիս է ժամանակը, որ պետք է իրար հրաժեշ տալ:  

Փոխելու ոչինչ չունեմ, ուղղակի կցանկանայի, որ դպրոցը ավելի շքեղ վերանորոգել , ավելի գունավոր լինի և այդ անդուր հոտավետ մաքրման նյութերը փոխարինվեն դուրեկանի:

2.

Ելևէջ, իջնել, Իջևան, վայրէջք                                    իջ-իջնել

բանբեր, բանակռիվ, բանաստեղծ, բանասեր, բան-խոսք

սնափառ, սնամեջսնահավատ, սնապարծ         սին-դատարկ

3.Տրված նախադասությունները իրար միացնել և, ու, կամ շաղկապներից մեկով և բացատրել, թե երկրորդ նախադասության մեջ ընդգծված բառը, ո՞ր դեպքում է դուրս գալիս:

Աղվեսը մի թուղտ գտավ և տարավ գայլին

Թագավորը ժլատ ու աչքածակ մարդ էր և հրամայեց, որ կարասը իրեն տան:

Կղզին լճի հարավ-արևելքում էր և լճի հյուսիսային ափից տարբերվում էր, թե’ բուսականությամբ, թե’ կենդանիներով:

Խեղճ կապիկը պիտի վարժվի նեղլիկ վանդակին ու անընդհատ պիտի փորձի դուրս պրծնել այդտեղից:

Զինվորն իջեցրեց բացովի կամուրջը: Չոր փոսի վրայով անցնելով՝ ու մոտեցավ կոճղերին:

Մառախուղի միջից նախիրն էր մեզ ընդառաջ գալիս և վարորդը մեքենան արգելակեց:

Կապիկը կես ժամում խժռեց իմ բերած բանանները և մեր միջև կարծես թե բարեկամություն հաստատվեց:

Որպես խայծ, վանդակի մեջ ես ամենագայթակղիչ բանանները կդնեմ և նրան համոզելու համար տերն առաջինը կմտնի վանդակը:

 Երկրորդ ընդգծված բառը դուրս է գալիս կրկնվելու դեպքում:

4.Տեքստը  վերականգնիր նախադասությունների հաջորդականությունը  փոխելով:

Դոկտոր Քիփ Թոռնը Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստուտի առաջատար ֆիզիկոսներից է։ Մի քանի տարի առաջ գիտական աշխարհում նա մեծ իրարանցում առաջացրեց։ Նա պնդում է, որ եթե մարդը ժամանակի և տարածության <<միջանցքը>> մտնի, կհայտնվի նորից նույն տեղում, սակայն ավելի վաղ ժամանակակետում։ Դոկտոր Թոռնի ներկայացրած ժամանակի մեքենայի նախագծում այդ <<միջանցքը>> գտնվելու է երկու մետաղե սկավառակի միջև։ Նրանցից մեկը լույսի արագությամբ պիտի շարժվի, պտույտ գործի ու նախնական դիրքին դառնա։ Նա պաշտպանեց այն վարկածը, որ ժամանակի մեքենայի կառուցումը լիովին հնարավոր է:

5.Սահարայի բեդվին ցեղերի մի քանի առաջնորդներ  հյուր էին Ֆրանսիայում: այնպես եղավ. Որ մի անգամ նրանց տարան մեծ ջրվեժի մոտ: Թվում էր սովորական ջրվեժ էր՝ գեղեցիկ ու հնչեղ:  Ջուրը բյուեղապակե կոթողի նման գահավիժում էր ցած:  Հյուրերինառաջարկեցին, որ փորձեն խմել:

Ա՜յ քեզ բան…  Դա ջու՜ր … Բեդվինները սքանչել էին: Անապատում   քանի՜ օր պետք է անցնել ամենամոտ ջրհորին հասելու համար: Քանի՜ ժամ պետք է փորել անընդհատ  փլչող ավազը, մինչև որ փոսի հատակին ջրիկ ցեխ հայտնվի:Անապատում ջուրը ոսկով են գանահատում: Նրա ամենափոքրիկ  կաթիլներից  անգամ հողի վրա վառվռում են խոտիզմրուխտ  կայծերը:  Երբ մի տեղ անձրև է գալիս, ամբողջ Սահարայից մարդիկ շտապում են տեսնելու այդ տեղը: Բեդվինները պատրաստ են հարյուրավոր կիլոմետրեր անցնելու, որպեսզի տեսնեն,թե խոտն ինչպե՛ս է աճում:

Իսկ այստեղ, Փարիզում, այդ հրաշք  հեղուկն այնպիսի՜ առատությամբ է գահավիրժում, կարծես հանկարծակիպատռվել է այնտկճորը, որի մեջ ամբողջ  աշխարհի ջրի պաշարն է պահվում:

Ֆրանսիացի հյուրընկալը խնդրեց առաջ գնալ: Բայց բեդվիններն ուղղակի չէին կարողանում այդտեղից գնալ:  Հրաշք էր, և նրանց երկյուղածությամբ նայում էին:

– Սպասենք, մինչև ջուրը կտրվի,-խնդրեցին հյուրընկալին:

Հայտնվի, նայելու, գահավիժում էր, զմրուխտ, հնչեղ, դեգերել, գնալ, գալիս է, անընդհատ, թվում էր, անցնել, հանկարծակի, կտրվի, կաթիլներից, նայում էին, համայն, վառվում են, առաջ գնալ, սքանչացել էին:

6.Աշխարհում կան շատ հիանալի իրավիճակներ, մեկի համար լավ, մյուի համար վատ: Որպեսզի բոլորի համար հաճելի լինի, պետք կգա ժամանակի մեքենան: Մարդիկ միշտ երազել են հնարավորություն ունենալ ժամանակը հետ տալ և գնալ իրենց անցյալն ու տեսնել ապագան: Կատարած սխալները կուղղեին, ապագան ցույց կտար սխալը , ճիշտը: Եթե մենք ժամանակի մեքենա ունենայինք, ոչ միայն կկարողանայինք անցյալը կամ ապագան փոխել, այլ նաև ուղղակի գնալ ու տեսնել, թե ինչ է այնտեղ կատարվել կամ ինչ է կատարվելու:

Մեր ձեռքի տակ լինելով ժամանակի մեքենա, կգնայինք անցյալ, որպեսզի ազատագրեինք Շուշին ավելի շուտ, քան քսանհինգ տարի առաջ, առանց զոհերի: ժամանակի մեքենան կարող ենք օգտագործել մեր ներկան փոխելու համար: Մեր սխալները և այն ամենը, ինչն այսօր մեզ դուր չի գալիս: Կարող էինք փոխել կամ ապագա գնալով՝ այնպես անել, որ երբեք չկատարվի:

Միտքս կայանում է նրաում, որ ժամանակի մեքենա ունենալը անհրաժեշտ է ու ցանկալի:

7.անգույն – դժգույն

անբախտ – դժբախտ

անգետ – տգետ

անշնորհք – ապաշնորհ

անձև – տձև

8.Ինքն իրենից գոհ,իրեն հավանող — ինքնահավան

կյանքի պատմությունը — կենսագրություն

ինքն իրեն կրթելը — ինքնակրթություն

իրեն ժխտելը — հակաճառել

իրեն սիրելը — եսասեր

իրեն կառավարելը — ինքնակառավարել

9.Հզոր արծիվն ու ագահ աղվեսը հաշտ էին ապրում:

Խելացի գյուղացին պատահաբար բռնեց հզոր թզուկին:

Կիրթ մարդիկ գիտակցաբար նահանջում են ամոթալի գործից:

10.Ծովը խաղաղ էր քնած երեխայի նման: Արևը դեռ չէր ծագել, և վաղորդայնի լռության մեջ ինչ-որր խորհուրդ կար: Թվում էր, թե ամբողջ աշխարհն է խաղաղ քնած:  Բայց մի մարդ միայնակ նստած էր ծովափի խոնավ ավազին: Ի՞նչն էր այդքան վաղ ծովափ բերել նրան:

Նա հաճախ էր գալիս ծովափ: Ընկնում էր հիշողության գիրկը: Յուրաքանչյուր օր ծոփափում անցկացրած ժամանակը խորհրդավոր է եղել: Ուզում էր ետ բերել այդ օրերը: Ճակատագրական է եղել անցկացրած օրերը, որովհետև հանդիպել էր իր առաջին սիրուն:  Միշտ առավոտյան էր գնում ափ, որովհետև այդ ժամանակ էր հանդիպել: Նրան թվում էր, երբ առավոտյան գնա ափ նորից կհանդիպի: Եթե ոչ, ապա նրա ստվերը կտեսնի: Հույսը երբեք չէր կտրում, որ հանդիպելու է: Հանդիպում որ անվերջ էր երազում:

 

11 արի- իմ եղբայրը արի է և միշտ իմ կողքին է

խնդրում եմ իմ ետևից արի

2.սեր- խնդրում եմ ինձ բացատրիր ինչ էսերը,

ես չեմ սիրում կաթի սերը:

3.հոտ- երեկ ես ոչխարների մի հոտ տեսա,

այս ծաղիկից շատ անդուր հոտ է գալիս

4հոր- մեր բակում մի մեծ հոր կա

իմ հոր մոտ գործերը շատ լավ են գնում

12.եթե ես ունենայի ժամանակի մեքենա ես կփորձեի իմ սխալները ուղղել, որպեսզի  էլ չկրկնեի կամ կփորձեի տեսնել ապագան որը ինձ կտանի ճիշտ ուղիոով:   

13. 1 Շատ տգեղ դեմք ունի:

2Եվսրանիմաստունենհամարում։

3Որոշումըորչիրագործի, չիհանգստանա։

4Առձագանքներըվերջացան։

5Ձեռքիգիրքըմիձևխցկեցլիքըլցրածպայուսակում։

14

Ա․ դասագիրք-դասի գիրք, հեռագիր-հեռու գիր, արոտավայր-արոտի վայր, լրագիր-լուրի գիր, ծառաբուն-ծառի բույն, մրգաջուր-մրգի ջուր, մրջնաբույն-մրջյունի բույն, ծաղկեփունջ-ծաղկի փունջ, միջնապատ-միջին պատ։

Բ․վիպագիր-վեպ գրող, մեծատուն-մեծ տուն ունեցող, զինակիր-զենք կրող, ժամացույց-ժամ ցույց տվող, կողմնացույց-կոզմ ցույց տվող, երգահան-երգ հանող, քարհատ-քար հատող, պատմագիր-պատմություն գրող, քանդակագործ-քանդակ գործող։

15.Ա) ա. Հողմը մռնչաց, գալարվեց և խառնեց ծովի ալիքները:

Հողմը մռնչաց, գալարվեց և ծովի ալիքները լեռնացան:

բ. Դեմքը խաղաղ էր ու ողողվել էր մի զարմանալի լույսով:

Դեմքը խաղաղ էր, ու աչքերում   մի զարմանալի լույս էր ցոլում:

գ. Մայրորնանձամբ ցույց կտա կղզին կամ իր  թիկնապահին կուղարկի ինձ ուղեկցելու:

Մայրորնանձամբ ցույց կտա կղզին, կամ նրա  թիկնապահը կուղեկցի ինձ:

Բ)ա. Արևը ժպտաց և արթնացրեց ծաղիկներին:

Արևը ժպտաց, և ծաղիկներն արթնացան:

բ.Նա խոսում էր  բարձր, խրխոտ ձայնով ու իր խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

Նա խոսում էր  բարձր, խրխոտ ձայնով, ու դա նրա խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

գ. Նա մեզ թող սպանի ավտոմեքենաների կանգառում կամ էլ Ջերալդի հետ  միանգամից գնա հրավերքի սրահ:

Նա մեզ թող սպանի ավտոմեքենաների կանգառում, կամ ինքն ու  Ջերալդը միանգամից գնա հրավերքի սրահ:

16

Ա. Դասագրքեր, հեռագրեր, արոտավայրեր, լրագրեր, ծառաբներ, մրգաջրեր, մրջնաբներ, ծաղկեփնջեր, միջնապատեր։

Բ. Վիպագրեր, մեծատներ, զինակիրներ, ժամացույցներ, կողմնացույցներ, երգահաններ, քարահատներ, պատմագրեր, քանդակագործներ։

17

Գործը վաղվան մի՛ թող: Գործն է անմահ: Գործն անմահ է: Ավելի քան հարյուր տարի նավը մնաց ծովի հատակին: Նավն ավելի քան հարյուր տարի սուզված մնաց: Ուսումնասիրում էր իրենց գյուղի բույսերը: Իրենց գյուղի բույսերն էր ուսամնասիրում: Սիրտը գործում էր ու գիշեր: Սիրտն օր ու գիշեր գործում: Հետքերը տանում էին անտառ: Հետքերն անտառ էին տանում: Աղեղնավորը ներկաներին սպառնում էր ու գոռգոռում: Աղեղնավորն սպառնում էր ներկաներին ու գոռգոռում: Աղջիկը, հավանաբար, շտապում էր: Աղջիկն շտապում էր, հավանաբար: Գինին կարասներում էին պահում: Գինին էին պահում կարասներում: Տղան ցանկապատի վրայոց թռավ: Տղան էր ցանկապատի վրայից թռչողը:

Բաղաձայնից առաջ գրում ենք` ը, ձայնավորից առաջ գրում ենք`ն :

18

Արագիլին հարցրին.

— Իմաստո՛ւն հավք, ինչո՞ւ ես անվերջ մի ոտքի վրա կանգնում:

Պատասխանեց.

— Որպեսզի գոնե մի քիչ թեթևացնե աշխարհի բեռը:

գ) Ծույլ մարդիկ , իրենց բան ու գորխը թողած, ամբողջ օրը կարծես աշխարհի հոգսն են հոգնում:

է) Մարդիկ այնքան եսասեր ու շահամոլ են, որ որբեք, մի թռչունի չափ անգամ չեն մտածի իրենց երկրի մասին:

Հետևություն`  համապատասխանում է (գ, է)  մտքերը:

19.

Ոսկեզօծ, բազմամարդ, բազկաթոռ, գնդանոթ, ստըրկամարդ, մեղմաձայն, սառցարան, բանաստեղծություն, գաղտնաբառ։

20

Արարատի դաշտի-արարտյան դաշտավայր, 

հրաշքով լի-հրաշալի, 

ձեռքով չկերտված-անձեռք, 

երկինք սլացող-երկնասլաց,

ժայռերով պատված-ժայռապատ, 

քարերով ծածկված-քարածածկ, 

ճառագայթի ձև ունեցող-ճառագայթաձև, 

խոտով առատ-խոտառատ, 

արքաներ-թագավոր, 

բնություն-շրջակա աշխարհ, 

հյուսիս-արևելքի-հարավ-արևմուտք, 

գագաթին մոտ-գագաթամերձ:

21.

յոթանասուն միլիոն – եզակի

տասը – եզակի

երեսուն-երեսունհինգ – եզակի

հիսուներկու, տասներեքը – եզակի

տասներկու – եզակի

չորս – եզակի

յոթանասուն — հոգնակի

22

<<Ես>> կարող եմ ասել, այն ժամանան, երբ անձնական հարցերը տրված են ինձ:

<<Դու>> երկրորդ դեմք, ցույց է տալիս այն անձը, որին դիմում է խոսողն իբրև իր խոսակից:

<<Նա>> երրորդ դեմք, ցույց է տալիս երրորդ անձի մասին խոսելը:

23

Ժամանակին մի վարժապետ կար: Վարժապետը իրեն մեծարելու հատուկ ծեսեր էր մշակել սաների համար: Օրինակ՝ երբ փռշտում էր, երեխաները ոտքի էին ելնում ու ամեն վանկի վրա ծափ զարկելով, միաբերան վանկարկում.

-Ա-ռող-ջու-թյուն, վար-ժա-պե~տ…

Վարժապետը երեխաներին քաղաքից դուրս էր տարել: Մի անգամ այս վարժապետը պարանը փաթաթեց մեջքին ու իջավ ջրհորը, որ ծարավ երեխաների համար ջուր հանի: Պարանն էլ երեխաներն էին բռնել: Շուտով ջրհորի սառն օդն ու պատերի թացությունը վարժապետի քիթը մտան: Հանկարծ նա փռշտաց: Մի խարխուլ ջրհոր գտան: Պարանի ծայրն աստիճանաբար բաց էին թղնում: Երեխաները տեղնուտեղը բաց թողեցին պարանն ու միաբերան վանկարկեցին.

-Ա-ռող-ջու-թյուն, վար-ժա-պե՜տ…

Վարժապետը չհասցրեց շնորհակալություն հայտնել:

 24.

Իմ սիրելի բակը, որտեղ ապրում եմ

Ես բնակվում եմ Աջափնյակ թաղամասում:   Այն թաղամասը որտեղ, որ ես ապրում եմ ինձ դուր է գալիս: Ունենք շատ գեղեցիկ ու մաքուր բակ:  Առավոտ կանուխ, երբ աչքերս  բաց եմ անում և նայում պատուհանից բակը արդեն մաքրած է լրիվ մաքրուր  վիճակ: Ամբողջ գիշեր բակը լուսավոր է կարծես միշտ առավոտ է: Մեր բակում ընկերներով ունենք մեր անկյունը: Շաբաթը մեկ ընկերներով շաբաթօրյակ ենք անում, որպեսզի մեր շուրջը մաքուր լինի: Մեր բակում ունենք գեղեցիկ խաղադաշտ ` մեծերի և փոքրերի համար:  Մեր բակը այնքան մեծ է, որ մեկը մյուսին չի խանգարում տարբեր խաղերում:  Մեր բակի մեծերի նախաձեռնությամբ մատուռ է կառուցվել իր գեղեցիկ այգիով, որը բոլորին կանչում է բակ:  Այդ վայրում մի տեսակ հանգստություն է տիրում, սիրում եմ այն:  Ընկերներով  հետաքրքիր միջոցառումներ ենք կազմակերպում:  Մեր բակի մարդիկ շատ միասնական են: Մեկը մյուսի համար միշտ պատրաստ է ամեն հարցում: 

25

Երգելիս ձայնը գլուխն էր գցում: (երգել — ե՞րբ)

Ձիու սիրտը պայթել էր քուռակի համար վախենալուց: (վախենալ — ինչի՞ց)

Թեյը տանելիս թափեց: (տանել — ե՞րբ)

Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ, տխուր կամ ծանր երևաուց : (լուրջ, տխուր կամ ծանր երևալ — ինչի՞ց)

Ու Մոսկվա գնալուց առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարազատ վայրերում: (գնալ — ինչի՞ց)

Մեղր լցնելից մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել – ե՞րբ)

26.

Իմ մասին

Անսահման սիրում եմ ընտանիքս, նրանք շատ թանկ են ինձ համար: 

Շատ եմ սիրում զբաղվել համակարգիչով:  Այդ պատճառով էլ ուզում եմ ծրագրավորող դառնալ:

Ամեն մի լավ բանի համար ուրախանում եմ:    Ոչնչից չեմ զարմանում, որովհետև  կյնաքն արդեն զարմանալի է:  Շատ ցավով եմ տանում , երբ թույլերի վրա ծիծաղում են,  ձեռք են առնում: Բարկանում եմ և ընկնում եմ  վիճաբանության մեջ:

27.

Անարվեստ, անդեմ, անդուռ, անսիրտ, անմահ, դժկամ, դժգոհ, դժբախտ,ապաշնորհ, ապարդյուն,չտես, չկամ:

28.

Ա. Մի խեղճ գյուղացի ծերացած և ուժատ եզ է ունենում ու չի իմանաում թե ինչպես ազատվեր բեռ դարձած անասունից: Եվ քանի որ առևտրի փորձ չի ունենում, դիմում է իր դրացուն:

— Եզս հալից ընկել է, ի՞նչ կլինի՝ օգնիր, տանենք շուկա, ծախենք:

— Աչքիս վրա. – պատասխանում է դրացին:

Դրացին խոսքաշեն ու լեզվանի մարդ է, սկսում էգովաբանել եզին:

— Ա՛յ եզը, լա՜վ եզը, է՛ս կողմն եկեք, մի էստե՛ղ նայեցեք: Հո եզ չէ, Աստված վկա, գոմէ՛շ է, գոմէ՜շ…

29.

Արքայի դեմքը տեսնելու համար է այդքան երկար ճանապարհ եկել:

Երեխաները իրենց համար պարում էին, պտտվում, իրեն իրենց ծափ տալիս ու ուրախանուն, աշխարհքով մեկ լինում: 

Լույսը բացվում է, սարի ետևից երևում է արևը:

Մի գարնան երեկո դռանը նստած  զրուցում էինք անում:

«Թե ուզում եք որ չմեռնեմ,- ասում է արքան,- գնացեք անմահական ջուր բերեք, որ խմեմ ու վեր կեննամ տեղիցս»:

30.

Մարդկությունը մինչև հիմա ամեն ինչ չէ , որ իմանում է իր մոլորակի մասին: Հանկարծ հայտնաբերում են դամբարաններ ու քաղաքներ, գտնում են բույսերի ու կենդանիների նոր տեսակներ: Բրյուսելի օդերևութաբանական ինստիտուտում վերջերս տագնապ հնչեցրին: Սարքերն ասում էին, որ մոտ ժամանակներս պիտի ուժեղ երկրաշարժ լիներ: Մարդիկ հանկարծ իմացան, որ այսօր ինստիտուտի հինգ կիլոմետր հեռու մի դահլիճում հոլանդական նշանավոր մի ռոք խումբ էր համերգ տալիս:

<<Սեպտեմբեր>>, <<հոկտեմբեր>>, <<նոյեմբեր>>, <<դեկտեմբեր>> ամիսների անուններն հիմա իրականությանը չեն համապատասխանում, որովհետև նշանկում են յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասներորդ, իսկ իրականում դրանք իննից տասներկուերորդ ամիսներն են: Այդ անհապատասխանությունն առաջացավ ավելի ուշ, երբ մարդիկ հրաժարվեցին այն օրացույցից, որտեղ տարվա առաջին ամիսը մարտն էր: Այդ ժամանակ կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նորածին երեխաները չեն սիրում ջազը և սիրով լսում են քնքուշ, մեղեդային երաժշտություն:

Ճապոնական մի ըներություն այս պահին սկսելու է գրպանի հեռուստացույցների արտադրություն:

31.

Արտաքուստ հանգիստ ու խաղաղ սպասում էր: Միայն մերթ ընդ մերթ ժամացույցին նետած հայացքներն էին մատնում, որ շտապում է: Վերջապես ավտոբուսը եկավ: Մոտեցավ , ուզում էր բարձրանալ, բայց սևեռուն ինչ-որ հայացք նրան ստիպեց շրջվել:

Երբ շրջվեց ու ետ նայեց հանկարծակիի եկավ: Անսպասելի էր, աչքերին չէր հավատում, մի թե՞  հնարավոր է այսպիսի բան: Կյանքը  մի գիրք է, որը լեցուն է անակնկալներով:  Մարդ էակն ընդունակ է ամեն տեսակ ցավին դիմանալու, բացի սիրո ուժից: Սովորում ես, որ դժվարությունները հաղթահարելի են, միայն թե պետք է համբերություն ունենալ: Հեռվում կանգնած էր սիրած աղջիկը:  Այն աղջիկը, որ մերժել էր տղային իր հետ վերադառնալ:  Նրանց սերն այնքան հզոր ու անբացատրելի էր, որ չկարողացան իրարից բաժանվել և իրարից հեռու լինել: Այդ սևեռուն հայացքը փոխեց ամեն ինչ: 

32.

Եթե դու չհանդիպեիր ճանապարհիս, ապա ես արդեն Եվրոպայում կլինեի:

Քանի որ այս փորձը բարեհաջող կատարվեց, հետևաբար եզրակացությունը կարելի է կազմել:

Որովհետև մենք հայտնվել էինք անէլանելի վիճակում, ուստի մեր ընկերները ճիշտ ժամանակին հայտնվեցին:

Քանզի ես չեմ կարող ձեզ օգնել, ուրեմն ձեզ կօգնի քույրս:

 33.

Եթե վագոնավարն ուրիշ ուղիներ չփնտրի, տրամվայը գծերից դուրս կգա:

Եթե կենդանաբանական այգի չգնաք, այդ ուղտերին չեք տեսնի:

Եթե փղի վրա չհարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի չի դնի:

Հողի մեջ որ փոս չգտնեն, բույն չեն սարքի:

34

ա/Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: 

բ/ Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

1)թուփը աճում է ինքնուրույն:

2)մարդիկ խնամում են բույսերը:

ա/ Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան: -բ/ Ցուրտ բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:

1) անհետացան ինքնուրույն: 

2)ցուրտը նրանց ոչնչացրեց:

ա/ Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում: բ/ Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

1)ձյունը հալվում էր ու գոլորշիանում: 

2)արևն էր հալեցնում ու գոլորշիացնում:

35

Վկայել ի՞նչ (ինչի՞ մասին)

Վկայել առաջադիմության խնդիրների մասին:

Հավատալ ո՞ւմ (ինչի՞ն):

Հավատալ ընկերոջը:

Հավատալ երդմանը:

Հավատացնել ի՞նչ (ինչի՞ մասին):

Հավատացնել , որ սիրում է:

Հավատացնել իր միասնության մասին:

36.

ԱՄՆ Նյու Ջերսի նահանգում  մի քաղաք կա: Քաղաքի անունը  Օուշեն Գրուով է: Յոթ հազար բնակիչ ունի: Քաղաքի փողոցներում ո’չ մի ճռռոց ու հռնդյուն չես լսի: Այդ օրը տրանպորտի երթևեկությունը արգելված է: Մարդ են հանկարծ մեքենա վարելու գայթակղությանը  չտրվեն: Թերթերն  առաքվում են հեծանիվներով: Արդեն հարյուր տարի է, ինչ այնտեղ կիրակի օրը  հայտարարված է «լռության օր» : 

Երկարատև բանավեճից հետո մի բացառություն է արվել:

Փողոցները ծանր թուջե շղթաներով ցանկապատվում են ու փականքով փակվում: 

37. ա) Երեկոյան գազանանոց այցելողների բազմությունը նոսրանում է:

1. Ե՞րբ է բազմությունը նոսրանում:

Գազանանոց այցելողների բազմությունը նոսրանում է երեկոյան:

2. Ո՞ր բազմությունն է նոսրանում:

Երեկոյան նոսրանում է գազանանոց այցելողների բազմությունը:

3. Ի՞նչ է լինում բազմությունը երեկոյան:

Նոսրանում է երեկոյան գազանանոց այցելողների բազմությունը:

բ) Ջրավազանը սուզվողը ջրից կանաչ մազերով դուրս կգա:

1. Ո՞վ դուրս կգա:

Ջրից կանաչ մազերով դուրս կգա ջրավազանը սուզվողը:

2. Որտեղի՞ց կանաչ մազերով դուրս կգա:

Կանաչ մազերով սուզվողը դուրս կգա ջրավազանից:

3. Ինչպե՞ս դուրս կգա:

Ջրավազանը սուզվողը դուրս կգա կանաչ մազերով:

գ) Երկրաբանները Սահարա անապատի տակ, չորս հարյուր քսան մետր խորության վրա պատահաբար ծով են հայտնաբերել:

1. Որտե՞ղ են հայտնաբերել ծովը:

Երկրաբանները պատահաբար ծով են հայտնաբերել Սահարա անապատի տակ, չորս հարյուր քսան մետր խորության վրա:

2. Ովքե՞ր են հայտնաբերել ծովը:

Սահարա անապատի տակ, չորս հարյուր քսան մետր խորության վրա պատահաբար ծով են հայտնաբերել գիտնականները:

3. Ինչպե՞ս են հայտնաբերել ծովը:

Գիտնականները Սահարա անապատի տակ, չորս հարյուր քսան մետր խորության վրա ծովը պատահաբար են հայտնաբերել:

4. Ի՞նչ են հայտնաբերել գիտնականները:

Գիտնականները Սահարա անապատի տակ, չորս հարյուր քսան մետր խորության վրա պատահաբար ծով են հայտնաբերել:

դ) Քաղցրահամ ջրի հսկայական պաշարները անապատը ծաղկուն մարգագետինների կարող են վերածել:

1. Ինչե՞րը կարող են մարգագետինների վերածել անապատը:

Անապատը կարող են ծաղկուն մարգագետինների վերածել քաղցրահամ ջրի հսկայական պաշարները:

2. Ի՞նչը կարող է մարգագետինների վերածել ջուրը:

Քաղցրահամ ջրի հսկայական պաշարները կարող են ծաղկուն մարգագետինների վերածել անապատը:

3. Ջուրն ինչի՞ կարող է վերածել անապատը:

Քաղցրահամ ջրի հսկայական պաշարները անապատը կարող է վերածել ծաղկուն մարգագետինների:

38. թիռ – թրթիռ, թրթռալ

բառ – բարբառ

գիռ – գրգիռ, գրգռել, շահագրգիռ

մուռ – մրմուռ, մրմռալ

Լինում է, որ արմատի մեջտեղի ձայնավորը սղվում է:

39.

1.Մտատանջ   որդիները անհանգստանում էին:

2. Մանկության  ընկերդ արդեն գնացել է:

3. Ոգևորված ու ուրախ  արշավախումբը վերադարձավ լեռներից:

4. Ձեր գեղեցիկ  երգը գրավեց մարդկանց:

40.

1. Այդ նամակը կարդալիս նա գունատվեց:

2. Ամբողջ երեկո կարդալուց հոգնած՝ դուրս եկավ զբոսնելու:

3. Այդ տունը կառուցելիս սպասում էր որդու վերադարձին:

4. Չգիտես ինչու, վախենում էր իր վերջին կամուրջը մինչև վերջ կառուցելուց:

5. Ականջները խշշում էին ամբողջ օրն այդ աղմուկը լսելուց:

6. Իրիկնապահին տուն դառնալիս մի անգամ էլ հիշեց խոստումը:

7. Վիրավորվել էր ընկերոջ՝ առանց պատճառի հետ դառնալուց:

8. Վրա-վրա հիվանդալուց նիհարել էր: Հիվանդանալիս միշտ նիհարում է:

41

Քերել-քերիչ, գրել-գրիչ, կապել-կապիչ, քամել-քամիչ, թակել-թակիչ, ըմպել-ըմպելիք, բացել-բացիչ, գործել-գործիչ, խաղալ-խաղալիք, ուտել-ուտելիք, խմել-խմելիք, հագնել-հագուստ, ձգել-ձգիչ, փակել-փակիչ, խթանել-խթանիչ, փաթաթել-փաթաթիչ, ճոճել-ճոճիչ, գանձել-գանձ, զսպել-զսպիչ, ջնջել-ջնջիչ, ծածկել-ծածիկչ,  օրորել-օրօրից:

42.

Երկու ընկեր անապատով գնում էին: Մարդիկ կիսամեռ տղային գտան, ջուր տվեցին ու նրան ուշքի բերեցին: Երբ լեռնոտ մի կածանով էին անցնում, ջուր չտվող ընկերը սայթաքեց, ընկավ ու չկարողացավ ոտքի կանգնել: Ընկերը նրան շալակն առավ, մեծ դժվարությամբ տարավ հայրենի քաղաքը, հասցրեց տուն, կնոջ մոտ:

43.

Վազել-վազեցնել  ( վազեցրի  )

Վազեցրի մարզիկին:

պարել-պարեցնել  (պարեցրի  )

Պարեցրի պարուհուն:

աշխատել-աշխատեցնել   (աշխատեցրի  )

Աշխատեցրերցի բանվորին:

ուտել-ուտեցնել   (ուտեցրի  )

Ուտեցրի քրոջս:

կարմրել-կարմրեցնել   (կարմրեցրի )

Կարմրեցրի վրձինը:

սովորել-սովորեցնել (սովորեցրի)

Սովերեցրի դասընկերոջս:

խմել- խմեցնել (խմեցրի)

Խմեցրի եղբորս:

շփոթել-շփոթեցնել  (շփոթեցրեցի)

Շփոթեցրեցի ընկերոջս:

լռել- լռեցնել  (  լռեցրի)

Լռեցրի թռշնամուս:

վստահել-վստահեցնել  (վստահեցրի)

Վստահեցրի հաջախորդին:

հագենալ- հագեցնել  ( հագեցրի)

Հագեցրի ծարավս:

մոտենալ-մոտեցնել  (մոտեցրի)

Մոտեցրի գիրքս:

մերձենալ-մերձեցնել  (մերձեցրի):

44.

Օգտապաշար- օգտակար պաշար

ատամնաբույժ- ատամը բուժող բժիշկ

խելամիտ- խելացի միտք ունեցող

Բարեհոգի- բարի հոգի ունեցող

նրբատաշ- նուրբ ձևով տաշված

եչեռնապուրծ- եչեռնից պրծած

լուսնկա- լուսավոր, լուսառատ

չհավան- ոչինչ չհավանող

հոչմածեծ-  հալածված

կրկնադիր- երկու անգան դրված, կրկնված:

45.

<<Սա>> ենք ասում այն առարկային, որը մեզ մոտ է գտնվում, իսկ <<դա>>՝ հեռու գտնվող առարկային:

Եթե բաժակը մեզ մոտիկ է գտնվում, ասում են <<այս բաժակը>>: Եթե այն հեռու է, ասում ենք <<այդ բաժակը>> կամ <<այն բաժակը>>:

47.

ա) Սրահարված ընկավ ձիուց ու օգնություն կանչեց:

Ծաղրուծանակից նեղացած հեռացավ ու որոշեց այդ մասին էլ ոչ մեկի հետ չխոսել:

բ) Երիտասարդի անկեղծ ժպիտն ու համարձակ խոսքերը նրան հրապուրեցին:՛

Որոշել էր անպայման նվաճել այդ բերդը, որտեղ երկրի ողջ հարստությունն էին պահել:

գ) Այս պատվանդանի վրա հուշարձան են կառուցելու:

Հարկավոր է դադարեցնել այդ վիրավորական խոսակցությունը:

Էլեկտրական լարերի համար այստեղ մի սյուն են բարձրացրել:

48.

Ընկնել ջուրը

Ընկած լինել փոսի մեջ

49.

Ձկնորսի ցանցը մի փայլուն ձկնիկ ընկավ, որի թեփուկները արծաթյա գույն ունեին:

Նայում էի նավահանգստի մոտ գտնվող ծովի ալիքներին:

Նավից ապշահար հետևում էին կղզու վրա կանգնած հնդկացիներին:

Ամբողջ օրը շրջելուց հետո հասանք գյուղացու դղյակին, որը գտնվում էր ձորի մեջ:

50.

գահընկեց – գահից ընկած

իշխանազուն – իշխանական ծագում ունեցող մեկը

արևազուն – արևից ծագած

արյունարբու – արյուն խմող

արքայանիստ – արքայի նստատեղը

դյուրաբեկ – հեշտ բեկվող

գավաթակից –

դրկից – հարևան

51.

Եգիպտոսի ամենամեծ հրաշալիքը՝ Քեոփսի բուրգն է:

Մեքսիկայում տարածվում է ֆուտբոլի մի նոր տեսակ:

Ամազոնի ավազանում մի նոր հետաքրքիր ծառ է աճում:

Նորվեգացի հայտնի ճանապարհորդ, հետազոտող ու գրող Թուր Հեյերդալը նորից ուղևորվեց Զատիկ կղզի: Այս անգամ նրան ճանապարհորդության են հանել քարե հսկայական քանդակները և որոնք տասնվեց դար առաջ են ստեղծվել: Ովքե՞ր են դրանց հեղինակները, ինչպես են դրանք մի քանի կիլոմետր հեռու գտնվող քարհանքից հասցվել այդտեղ: Քսան տեննանոց արձանները կանգնած են ուղղահայաց դիրքով:

Նրա վրանը լիքն էր թխվածքի փշրանքով, ոչինչ չէր ուտում:

Հարազատերը հաջողություն մաղթելու փոխարեն մի անգամ էլ լա՜վ դնգստեցին փղիկին:

Անապատներում քամու էներգիան կարելի է օգտագործել տնտեսական նպատակներով:

Մասնագետները պնդում են:

52.

Ագռավին աղացնու շորորուն քայլերը շատ դուր եկավ: Փորձեց-փոձեց, տեսավ չի ստացվում, ինքն աղավնու պես քայլել չի կարողանում: Նա փորձեց պապերի քայլքն էլ, բայց մոռացել էր: Այդ օրվանից ագռավը ոչ շորորալ է կարողանում, ոչ էլ ուղղակի քայլել, ցատկոտում է:

Մարդ թող չփորձի ուրիշների նման ապրել ու իր բնույթից չբխող բաներ անել, թե չէ անհարմար վիճակի մեջ կընկնի: Եթե մեկն անընդհատ փորձի ուրիշին ընդօրինակել, սեփական ոչինչ չի ունենա:

53.

Միջոցառմանը հարյուր իննսունվեց երեխա մասնակցեց:

Մասնակից հարյուր իննսունվեց երեխաները նույն երգը երգեցին:

Երբեմն սառնամանինքների ժամանակ, երկնքում երկու կամ երեք արև է երևում: Մի անգամ 1868թ. ապրիլի իննին, ուրոզյուն երկնքում միաժամանակ ութ արև երևաց: Մեկն իսկական էր, մնացած յոթ արևները կեղծ էին:

54.

Ա. Եթե դիվանագետն ասում է «այո», ուրեմն պտածում է «Կարող է պատահել»:

Բ. Դիվանագետն «այո» ասելիս մտածում է «Կարող է պատահել»

Տարբերությունը՝ Ա նախադասության մեջ օգտագործվում է «Եթե» բառը, որը կասկած է առաջացնում:

Ա. Եթե ասում է. «Կարող է պատահել», ուրեմն մտածում է «ոչ»:

Բ. «Կարող է պատահել» ասելիս մտածում է «ոչ»:

Տարբերությունը՝ Ա նախադասության մեջ օգտագործվում է «Եթե» բառը, որը կասկած է առաջացնում:

Ա. Լոձի պողպատյա սայլերի և սափրիչ մեքենաների գործարանի ներքին կանոններն այնպիսին են, որ գործարանում աշխատող տղամարդիկ պատրավոր են չսափրված ներկայանալ աշխատանքի:

Բ. Ըստ Լոձի պողպատյա սայլերի և սափրիչ մեքենաների գործարանի ներքին կանոնների, գործարանում աշխատող տղամարդիկ պարտավոր են չսափրված ներկայանալ աշխատանքի:

Տարբերությունը՝ Բ նախադասության մեջ օգտագործվում է «Ըստ» բառը, որը ավելի է հստակեցնում նախադասությունը:

55.

Գառնուկը ջրհորում մի բան տեսավ: Դա դաշտում տեսնելիս կփախչեր:

Գառնուկը ջրհորում մի բան տեսավ, ինչը որ դաշտում տեսնելիս կփախչեր:

Պապն այդ օրը պատմում էր: Աղջիկը դա վաղուց էր ուզում իմանալ:

Պապն այդ օրը պատմում էր, ինչը որ աղջիկը վաղուց էր ուզում իմանալ:

Պայմանը սա էր: Գիրքորը պիտի տունը մաքրեր, ամանները լվանար, ոտանամանները սրբեր:

Պայմանը սա էր, որ Գիրքորը պիտի տունը մաքրեր, ամանները լվանար, ոտանամանները սրբեր:

Քերականության մասին մի բան եմ լսել: Դա բոլոր արվեստների հիմքն է:

Քերականության մասին մի բան եմ լսել որ Դա բոլոր արվեստների հիմքն է:

Մի թռչունը չի կարող Եգիպտոս չվել: Եգիպտոսի տեղը չգիտի:

Մի թռչունը չի կարող Եգիպտոս չվել, քանի որ Եգիպտոսի տեղը չգիտի:

Ամեն գարնան երկու հակառակորդների հանդիպումը դառնում էր ավելի վտանգավոր: Ձմռան պարապությունից ավելի ուժ ու եռանդ ստացած՝ նրանք ավելի կատաղի էին դառնում:

Ամեն գարնան երկու հակառակորդների հանդիպումը դառնում էր ավելի վտանգավոր, որովհետև Ձմռան պարապությունից ավելի ուժ ու եռանդ ստացած՝ նրանք ավելի կատաղի էին դառնում:

Առակագիր Եզոպոսը մի անգամ մտավ նավաշինարան: Այնտեղ նավաշինարաներն սկսեցին նրան ծաղրել ու բարկացնել:

Առակագիր Եզոպոսը մի անգամ մտավ նավաշինարան, որտեղ նավաշինարաներն սկսեցին նրան ծաղրել ու բարկացնել:

Ծարավ այծը մոտեցավ ջրհորին: Ջրհորում աղվեսն էր նստած:

Ծարավ այծը մոտեցավ ջրհորին, որտեղ աղվեսն էր նստած:

Մրջյունը մի ժամանակ մարդ էր: Նա զբաղվում էր հացահատիկի մշակությամբ:

Մրջյունը մի ժամանակ մարդ էր, որը զբաղվում էր հացահատիկի մշակությամբ:

Պատանին գնաց մի ալևոր մարդու մոտ: Նրան հարցներ ճանապարհի մասին:

Պատանին գնաց մի ալևոր մարդու մոտ, որպեսզի նրան հարցներ ճանապարհի մասին:

Նավազը որդուն ուղարկեց ուսումնարան: Քերականություն սովորի:

Նավազը որդուն ուղարկեց ուսումնարան, որ քերականություն սովորի:

56.

Հանգստացած թագավորը հառաչանքով նստեց:

Հանդարտված առյուծները շարքով կագնեցին նրա գահավորակի մոտ:

Հիվանդ մարդը դժվարությամբ դեղ խմեց:

57 .

Փարիզում անցորդներից մեկը առատ անձրևի տակ ընկավ: Թրջվելուց պաշտպանվելու համար թևի տակի նկարը բարձրացրեց գլխի վրա ու վազեց: Երևի աշխարհում ոչ քո այդպիսի թանկագին «անձրևանոցով» չէր հարձակվել:

Տեսնելով անցորդի գլուխը պաշտպանող նկարը, դեպի պարտադրված վկան՝ ոստիկանը, զարմանքից կարկամեց: Նա ճանաչեց Գյուստավ Կուրբեի հայտնի«Քնած շիկահեր կինը» կտավը: Թանգարանից հափշտակված այդ նկարի վերատպված օրինակները հենց այդ օրը տարածել էին ոստիկաններին: Նկարը յոթ հարյուրից ութ հարյուր դոլար էր գնահատված: Ոստիկանը մարդուն չառաջնորդեց մինրև նրա բնակարանը, որտեղ չէր կորել տարբերժամանակներում, տարբեր տեղերից գողացված նկարների ամբողջ պատկերասրահ:

— Ավելի լավ էր մինչև ոսկորներս թրջվեի,- տխուր ասաց գողը, երբ նրան բռնեցին:

58.

Ոսկեզօծ  աշուն էր: Բակից հեռու շատ գեղեցիկ այգի կար, որտեղ նստած ընկերներիս հետ զվարճանում էինք:  Անմիջապես այգու կողքին գտնվում էր փոստարկղը, որը բավականին բարձր էր տեղադրած: Նկատեցի մի փոքրիկ աղջնակ նամակը ձեռքին մոտենում էր, փոստարկղին:  Քանի որ աղջիկը  կարճահասակ էր,  չէր կարողանում նամակը գցել, մոլորված նայեց շուրջը:  Պահը չկորցնելով տեսավ անկյունում դրված աթոռը,  և վերցերց:

Մեծ-մեծ քայլերով կտրեց-անցավ բակն ու վազելով մոտեցավ փոստարկղին: Նամակն արագ հանեց գրպանից, գցեց արկղը: Վերջ: Ձեռքերը թափ տվեց ու գնաց առաջ:

Մեծ-մեծ քայլերով կտրեց-անցավ բակն ու վազելով մոտեցավ փոստարկղին: Նամակն արագ հանեց գրպանից, գցեց արկղը: Վերջ: Ձեռքերը թափ տվեց ու գնաց առաջ:

59.

Մրջյունը մի ժամանակ մարդ է լինում և զբաղվում է հացահատիկ մշակելով: Բայց նա չի բավարարվում իր աշխատանքի պտուղներով, և նախանձից գողություն է անում: Այդ ագահության պատճառով Զևսը զարյանում է և նրան միջատ է դարձնում: Բայց նոր կերպարանքի մեջ նա իր բնույթը չի փոխում ու մնում է դաշտերում ու կալերում վազվզող, ցորենի ու գարու պաշար հավաքող:

60.

Սուտը մեր մեջ գոյություն ունեցող միակ մեղքն է, բայց բոլորս էլ, քիչ թե շատ ստում ենք, մեղք ենք գործում, որպիսի մեզ պաշտպանենք իրական աշխարհից, ուղղակի ոչ բոլորս ենք խոստովանում, որ ստել ենք, դա իմ կարծիքով նորմալ է, իսկ սուտասանը նա է, ով պարբերաբար ստում է ու նայում է դիմացինի աչքերին, առանց խղճի խայթ զգալու, դա արդեն, իմ կարծիքով, հիվանդություան պես մի բան է, որ գնալով ավելի է զարգանում մարդու մեջ:

Սուտասանը ,որ իմանա սուտը բռնող չկա, ինչ ասես կհորինի:

61.

Գայլ — մարդագայլ

կուլ — արդակուլ

ոսկի — ոսկեհեր

արձակ — հեռարձակ

դեմք — դիմանկար

գիր — նկարագիր

զբոս(նել) — զբոսյագի

գործ — այգեգործ

ընկեր — ընկերասեր

առատ — սիրառատ

մեծ — մեծապատիվ

 արժան — պատվարժան

հրաշ(ք) — հրաշափայլ

տեր — տնատեր

բարի — բարեկամ

զուրկ — կամազուրկ

62.

Կապիկների վանդակի մոտ կանգնած շոյում էի փրչոտ ձագուկների:

Տասը րոպե մետաղացանցի արանքից շոյում էի փրչոտ ձագուկներին:

Հակառակ Բիլի անհամբերության ու շտապողականությանը, կագնած շոյում էի ձագուկներին:

63. Ա-ի օրինակում ուղղակի խոսքը միայն չակերտներով է գրվում այն ժամանակ, երբ որ մեկը մտածում է:

Բ-ում, երբ գրված է խոսք, որը անցյալում է ասվել կամ գրվել:

Իսկ Գ-ում չակերտներով է գրվում գրված հայտարարությունը:

64. Հազարամյակներ առաջ մարդիկ չգիտեին, թե ինչ է փողը. պարզապես զանազան առարկաներ էին փոխանակում միմյանց հետ: Բրուտները խեցե ամաններ ու սափորներ էին տալիս, դարբինները՝ դանակներ, կացիններ ու նետերի ծայրապանակներ, երկրագործները՝ հացահատիկ, յուղ, գինի, անասնապահները՝ միս, բուրդ, կաշի, հաղթանակած մարտիկներն էլ՝ իրենց գերիները:

Բայց փոխանակություն կատարելը բարդ էր, քանի որ իրերն ու մթերքները տարբեր արժեքներ ունեին: Արժեքը կախված էր նրանից, թե ինչքա՞ն աշխատանք էր ծախսվել այս կամ այն առարկան կամ մթերքն ստանալու համար. կամ դրանք ձեռք բերելու համար ի՞նչ դժվարություններ ու վտանգներ էին հաղթահարվել: Մեկ ոչխարի դիմաց, օրինակ, կարելի էր երկու կացին կամ չորս սափոր կամ էլ մեկ անդրավարտիք ստանալ, իսկ հովազի ժանիքներից ու ճիրաններից պատրաստված ապարանջանի փոխարեն՝ նավակ կամ մի զույգ եզ:

Փոխանակությունը պարզեցնելու համար մարդիկ փորձում էին իբրև փոխանակման միջոց ծառայող ամենահարմար առարկան գտնել: Անասունը, մթերքն ու մորթեղենը, որպես փող, հարմար չէին, որովհետև խնամք էին պահանջում ու շուտ էին փչանում: Մարդիկ աստիճանաբար հասկացել էին, որ փողը ոչ թե ժամանակավոր, այլ մշտական ու հաստատուն պիտի լիներ: Նաև դիմացկուն լիներ, որ ձեռքից ձեռք անցնելիս շուտ չփչանար: Թեթև լիներ, որ կրելը հեշտ լիներ: Իսկ արժեքը և՛ եզան ու տան, և՛ նավի ու հողակտորի, և՛ ցանկացած այլ առարկայի արժեքի հետ պիտի համեմատվեր: Ու պիտի բաժանվեր մանր մասերի, որ մանր առարկաների գնումներ էլ կատարվեին:

Դրա հետ նոր պահանջ ծագեց: Հարկավոր էր, որ ամենամանր մասերի բաժանելու ժամանակ էլ փողի ընդհանուր արժեքը չփոքրանար: Օրինակ, եթե մորթին բաժանեին մանր կտորների, կտորներից ամեն մեկի արժեքն էլ զրո կլիներ, միաժամանակ բոլորինն էլ: Բոլոր այդ պահանջներին քիչ թե շատ համապատասխանող փողերից էին խեցիները:

 

65.

Քնեցնել, հաշտեցնել, լռեցնել, ուտեցնել, լսեցնել, ճերմակեցնել, կարմրեցնել, վախեցնել, աշխատեցնել, հնչեցնել, պարզեցնել, ցավեցնել, վստահեցնել, ծառայեցնել, ապրեցնել:

66.

Մի ուլիկ հոտից հետ ընկավ: Գայլը հասավ նրան ու բռնեց: Ուլիկն ասաց.

— Գիտեմ, որ քո զոհն եմ, ու վերջը պիտի ուտես ինձ: Բայց մի խնդրանք ունեմ՝ սրինգդ նվագիր, պարեմ, հետո կեր: Գայլը նվագեց: Շները լսեցին ու ընկան նրա հետևից: Փախչելիս գայլը շուռ եկավ դեպի ուլիկը: Նա ասաց.

— Տե՛ղն է ինձ, մսագործն՝ ո՛ւր, երաժիշտն՝ ուր:

Տրված տեքստը ավելի մանրամասն է և ավելի շատ նկարագրություններ ունի, քանի ստացված տեքստը:

67.

Տիրապետել լեզվին

Տիրել նրա սեփականությունը:

Դավանել թշնամուն:

69.

Որսորդներն իրենց շների հետ հայտնվեցին, երբ վախկոտ նապաստակը իր համար թռչկոտում էր անտառի բացատում:

Աղվեսն ուզում էր խախտել պայմաններն ու դուրս թռչել, երբ այծը նախատեց աղվեսին:

Կարապները չէին ուզում ապրել մարդկանց մոտ ու երգել նրանց համար, քանի դեռ ծիծեռնակները ծաղրում էին կարապներին:

Մեղուները չէին ուզում իրենց մեղրը մարդկան տալ, հետևաբար նրանք որոշեցին խայթով վնասել մեղրը տանողներին:

Մի բան ծածկում էր աղբյուրն ու գուռը, ինչը որ ընկած էր քիչ հեռու, թափթփված ճյուղերի մեջ:

Ծովի ջուրը չի խմվում, բայց ծովին հասնելւ փրկություն էր թվում:

Ձեռքը մեկնեց անկրագին բտնելու, չնայած մտքինը նրան պատժելը չէր:

70 Շարադրություն

71.

ա) Տղան ընկերոջ մասին ասում էր, որ նավախենում է օձի լեզվից, մինչդեռ ինքը գիտե, որ օձերը լեզվով միայն հոտոտում ու շոշափում են: (ինքը)

բ) Աղջիկը զարմացած նայեց տատին. նա իրենայդքան ոգևորված չե՞ր տեսել, ի՞նչ է: (աղջիկն իրեն)

գ) Աղջիկը զարմացած նայեց տատին. ինքը նրանայդքան ոգևորված չե՞ր տեսել, ի՞նչ է: (աղջիկը տատին)

դ) Ծերունին տղայի կողքին իր մանկությունն էր հիշում: (ծերունին)

ե) Ծերունին տղայի կողքին նրա մանկությունն էր հիշում: (տղայի)

զ) Գայլն իրեն  համոզում էր, որ ինքը չի վախենում շներից: (գայլը)

է) Գայլը նրան համոզում էր, որ նա չի վախենում շներից (նա)

72

1ՔրիտինԼիսկևվիչը  միայնա՞կ  է շուրջերկրյա ճանապարհորդություն կատարել:

2. Քրիստին Լիսկևիչը  պտտվե՞լ է Երկիր մոլորակի շուրջ:

73.

Այս երկու տեքստերի իմաստները նույն էին, իսկ շարադասությունը կազմված է այլ ձևով:

74. Շարադրություն

75. Բ-ն նման է Ա-ին, ուղղակի նախադասությունը երկուսի է բաժանված:

76. ա) — <<Իմաստուն հավք, ինչո՞ւ ես անվերջ մի ոտքի վրա կանգնում:>>, — հարցրին Արագիլին:

բ) — <<Շնորհակալ եմ հյուրընկալության համար, բարեկա՛մ, մնաս բարով>>, — ասացին ուղտին:

գ) — <<Դու ո՞վ ես, քեզ չեմ ճանաչում>>, — հարցրեցին մոծակին

դ) — <<Ես քեզնից չեմ վախենում, է՜, որովհետև դու ինձնից ուժեղ չես>>, — ասացին առյուծին:

77. ա) — Միշտ ուզում եմ իմանալ, թե ինչո՛ւ են փայլում աստղերը, — ասաց փոքրիկ իշխանը:  (որ ինքը – դուրս եկավ, ուզում է – ուզում եմ)

բ) — Ինձ բոլոր աստղերն են ենթարկվում, — ասաց թագավորը:  (որ իրեն — ինձ)

գ) — Ես շատ տարօրինակ մարդկանց եմ տեսել, — պատմեց ճանապարհորդը:  (որ ինքը – ես, է տեսել – եմ տեսել)

դ) – Ես կարող եմ գնել նոր հայտնաբերված աստղերը, — պնդեց գործարար մարդը:  (որ ինքը կարող է – ես կարող եմ)

ե) – Նորահայտ մոլորակի վրա օվկիանոս կա՞ արդյոք, — հարցրեց աշխարհագրագետը:  (թե – դուրս եկավ)

զ) – Ի՞նչ հարայհրոց կբարձրացնեին, եթե միս ուտողն ինքը լիներ, — նախատեց գայլը:  (թե – դուրս եկավ, կբարձրացնեին – նույնը մնաց, ինքը լիներ – նույնը մնաց)

Վարժ. 78

Գնացքը մոտենում է կայարանին:

Գնացքն արդեն մոտենում է  կայարանին, երբ հասկացավ, որ ճանապարհը փակ է:

Կետը թափահարեց պոչը:

Կետը թափահարլով հսկա պոչը, կարծես արթնացրեց խաղաղ օվկիանոսը:

Բազմությունը սպասում է:

Մարդկանց բազմությունը անհամբեր սպասում էր Թավշյա հեղափոխության բարի լուրը:

Կրիաները դուրս եկան ափ:

Կրիաները այնքան անհանգիստ էին, որ դուրս  եկան ափ:

79.

ա) Տնային, մարդկային, տղային, կապկային, լեռնային:

բ) Ձգան, փական, իշխան, ձկան, վիպասան:

գ) Պապոնք, մերոնք, ձերոնք, զարթոնք, հոնք:

դ) Համառորեն, տնօրեն, վեհորեն, անսրտորեն, մարդկայնորեն:

 81.

Վերադառնալ՝ ո՞ւր, ինչի՞ն:

Տուն, երկիր, միտք, կարծիք:

Վերադառնալ տուն:

Անդրադառնալ՝ ինչի՞ն, որտե՞ղ:

Միտք, հայելի, ջրեր, ապակի, կարծիք:

Անդրադառնալ կարծիքին:

82.

Լեռնային հովիտներում գիշերը ձյուն է սպասվում, իսկ հովիտներում՝ անձրև:

Աշուն էր, զովաշունչ ու պայծառ աշուն, ինչպիսին սովորաբար լինում է Արարատյան դաշտում:

Այդ ջրերը ձյան հալոցքից կամ հորդառատ անձրևներից վարարում էին, դաշտում բնական ավազններ էին գոյանում:

Կարդացի անունս մի ոտանավորի տակ ու ինձ թվաց, որ իմ այդ ստորագրութունը ոսկե տառերով է տպած:

Ով մինն ուներ, տասն եմ արել:

Այն օրից, ինչ գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս:

Հյուրերին առաջնորդեց դեպի տաղավար, որը գտնվում էր բակի խորքում:

Բոլորը նկատեցին, որ ձնկորսներն ափ դուրս եկան:

Նա մեծահռչակ զորավար էր, ու երկրների կուսակալ:

Նրանք նույն ուղղությամբ չէին գնում, միմյանց չէին հանդիպում:

Այդ հնեաբանը, ու թանգարանի տնօրենը նոր քննության գաղափարին չընդիմացան:

83.

Հետաքրքիր պատմություն է, որնն անհնար է մինչև վերջ չկարդալ: Ամերիկուհի Արդատ Էվիտը կյանքում առաջին անգամ էր օդանավից պարաշյուտով թռչում, բայց ճիշտ նշանակված տեղում վայրէջք կատարեց: Հետաքրքիր էր վայրէջքը, թև կինը յոթանասունչորս տարեկան էր, բայց նրա թռիչքը աելի հաջող էր, քան նրա հետ ցատկող պարաշյուտիստ աղջիկներից շատերինը: Թռիչքը նրան մեծ բավականություն  և վստահություն պատճառեց:

84.

Սպիտակ մշուշի միջից հազիվ էի նշմարում աչքից հետզհետե անհետացող կածանը:

Գյուղացիներից ոմանք վազում  էին վերջին դդումները թողած բանջարանոցները:

Նրան զարմացրեց անծանոթ մարդկան ներս գալը:

Մատիտը մի պահ ձեռքին մնաց բերդի մուտքը նկարելիս:

85.

Հիվանդության պատճառով դասի չգնացի:

Տղան լավ էր զգում, որ կարողացավ ընկերներին պաշտպանել:

Ո՞վ քեզ դրդեց այդ արարքին:

Թողեց իր հոտն ու գնաց լույսի ուղությամբ:

Հոմանշային բառերը փոխում են նախադասության իմաստը: (Ես ընտրել եմ ճիշտ հոմանիշները):

Վարժ. 86

Հյուրն ուշադիր լսում էր ոգևորված ուղեկցի պատմությունը տաճարի մասին ու մտածում էր.

•Հաստատտաճարըշատգեղեցիկէ:

Քաղցն անհամբեր էր դարձրել նրան ու լսելով տանտիրուհու շաղակրատանքը՝ մտքում ասում էր.

•Երբէնավերջացնելուիրխոսքը:

Արդեն ամեն ինչ պարզ էր ու հասկանալի, նա գրեց.

•Եսարդենամենինչհասկացելեմ:

Ցուցանակն անտառում զբոսնելիս ցանկացողներին զգուշացնում էր.

•Անտառումգիշատիչներըշատեն:

Զարմացած նայում էր վիճող անծանոթներին ու մտածում էր.

•Տեսնեսինչի՞ց, էսկսվելվեճը:

Վազում էր ծիածանի հետևից ու իրեն իրեն շշնջում.

•Տեսնես,  ե՞րբ եմ,  անցելու ծիածանի տակով:

Սպասումից ձանձրացած՝ մտածում էր.

•Երևի  թե մենակ գնամ:

Այդ մասին օրագրում գրեց.

•Ամեն մի օրը յուրահատուկ  է:

87.

Վաղուց ի վեր բժիշկներն ու գիտնականները վիճում են այս մասին, թե մագնիսական դաշտն ազդո՞ւմ է մարդու առողջության վրա:

Վաղուց ի վեր բժիշկներն ու գիտնականները վիճաում են այդ մասին:

Այդ վեճը նոր թափով բորբոքվեց այն ժամանակ, երբ արյան ճնշման հիվանդության դեմ մի շարք երկրներում սկսեցին կիրառել մագնիսական ապարանջաններ:

Այդ վեճը նոր թափով բորբոքվեց այն ժամանակ:

Մագնիսական դաշտը լայնացնում է մաշկի մազանոթները, որն էլ հանգեցնում է արյան ճնշման նվազմանը:

Մագնիսական դաշտը լայնացնում է մաշկի մազանոթները:

Ուղևորվելու համար ջերմանավն էի ընտրել այն պատճառով, որ ընդհանրապես չեմ վստահում օդային տրանսպորտին:

Ուղևորվելու համար ջերմանավն էի ընտրել:

Վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել նրա համար, որ արջը խաղալու բան ունենա:

Վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել նրա համար:

Միշտ չէ, որ հնարավոր է լինում գնել կամ որսալ այն կենդանուն, որը մեզ հարկավոր է:

Միշտ չէ, որ հնարավոր է լինում գնել կամ որսալ այդ կենդանուն:

Արձանագրվել են բազմաթիվ այնպիսի դեպքեր, երբ կենդանիները երկար ժամանակ ապրել են առանց սնվելու:

Արձանագրվել են բազմաթիվ այդպիսի դեպքեր:

Գերմանացի մի ինժեներ պատրաստել է այնպիսի չմուշկներ, որոնք էլեկտրական շարժիչով են աշխատելու:

Գերմանացի մի ինժեներ պատրաստել է այդպիսի չմուշկներ:

88.

ա)

խաղալ — խաղացնել

դողալ — դաղացնել

եռալ — եռացնել

թվալ — թվացնել

հավատալ — հավատացնել

բ)

փոքրանալ — փոքրացնել

լավանալ — լավացնել

վատանալ — վատացնել

բարեկամանալ — բարեկամացնել

թշնամանալ — թշնամացնել

մանրանալ — մանրացնել

հզորանալ — հզորացնել

բարկանալ — բարկացնել

քարանալ — քարացնել

գ)

հասնել — հասցնել

թռչել — թռցնել

փախչել — փախցնել

փակչել — փակչեցնել

կպչել — կպցնել

90.

ձեռ – ձեռնափայտ

հյուր – հյուրընկալ

հույս – հուսաբեկ

վերջ – վերջնալույս

գետ (գիտ) – գիտաբան

գետ — գետափ

91.

Խլեզները Մթնաձորում մադուց չեն փախչում:

Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում, որովհետև սովորել էին մադկան քայլերին:

Վայրի վարազի պես էր անտառապահ Պանինը:

Վայրի վարազի պես էր անտառապահ Պանին, քանի որ շատ էր բարկանում երբ անտառում մարդկանց էր տեսնում:

Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց:

Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց, երբ տեսավ որսորդին:

Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջև:

Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջը, որովհետև կյանքի ու մահվան հարց էր:

Ճամփին նրա ձիու սանձից բռնում էին:

Ճամփին նրա ձիու սանձից բռնում էին, որպեսզի գողանան ձիուն:

Կեսգիշերին կտուրի վրա խոսելիս էր ասել:

Կեսգիշերին կտուրի վրա խոսելիս էր ասել, որ նա շատ զբաղված մարդ է:

Ջուրը բակի ջրհորից բերեք:

Ջուրը բակի ջրհորից բերեք, որովհետև այնտեղի ջուրը մաքուր է:

92.

Մեր մոտ՝ Հնդկաստանի Պոդիշերի քաղաքում փղերին փոքրիկ հանձնարարություններ տալու սովորություններ ունենք: Երբ լավ ենք բացատրում հանձնարարությունները, խելացի կնենդանիները կարողանում են ինքնուրույն շատ լավ կատարել տրված հանձնարարությունը:

   Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին ծակ կաթսան ինձ մոտ՝ կաթսայագործի մոտ բերելու, որպեսզի նորոգեմ: Փիղն սպասց, մինչև ես աշխատանքն ավարտեմ և տամ նրան: Սակայն գործը այդքան էլ լավ չէի արել: Փիղն ցույց տվեց, որ կաթսայից կաթում է, և նորից ուղարկեցին ինձ մոտ: Փիղը ճանապարհին հին կաթսան լցրեց աղբյուրի ջրով և կնճիթոց կաթսան պահեց իմ գլխավորևում այնպես, որ ջուրը կաթա իմ դեմքին: Ես հասկացա ու այս անգամ կարգին նորոգեցի կաթսան:

93.

Լեզուն մարմնի յուրահատուկ մասերից է, որը յուրաքանչյուրիս անչափ անհրաժեշտ է: 

Լեզուն օրգանիզմի հայելին է:

Լեզուն ծառայում է որպես հաղորդակցման միջոց։ 

Յուրաքանչյուր պետություն ունի իր մայրենի լեզուն:

Քաղցր լեզու ունեցողի համար ճանապարհը միշտ էլ կանաչ է:

94.

Մեր կապիկը մի աֆրիկացուց ենք ձեռք բերել, որը վառ անհատականությամբ ու յուրահատուկ հումորով օժտված մի էակ է: Ամեն օր նրան դուրս ենք տանում ու կապում ծառին: Առաջին երկու օրը խելոք նստում է տան մուտքի մոտ ու նրա կողքին չընդատվող հոսանքով անցնում են որսորդները, մեզ սննդամթերք բերող պառավ կանայք, խումբ-խումբ վազում են խխունջներ ու միջատներ բերող փոքրիկ տղաները: Մենք ենթադրում ենք, որ այդ անդադար շարժումը կզվարճացնի ու կհետաքրքրի կապիկին: Այդպես էլ եղավ: Նա շատ շուն գլխի ընկավ, որ պարանի երկարությունն իրեն թույլ է տալիս թաքնվել բակի դռնակի մոտ և օգտվեց դրանից: Հենց որ ոչինչ չկասկածող մի աֆրիկացի բակ էր մտնում, կապիկն իսկույն դուրս է ցատկում դարանից ու բռնում խեղճի ոտքը: Հետն էլ այնքան սոսկալի ճղճղոց էր գցում, որին նույնիսկ ամենապինդ նյարդերն ունեցող մարդը չի դիմանում:

Վարժ. 95

Մի անգամ մի ժլատ մարդ կորցրեց քսակը, որի մեջ քսան ոսկի կար:

Մի անգամ մի ժլատ մարդ կորցրեց քսակը: Քսակում քսան ոսկի կար:

Շվեյցարիայի Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատախտակ կա, որի վրա նշված են նույն անունը կրող բոլոր քաղաքներն աշխարհում:

Շվեյցարիայի Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատախտակ կա: Ցուցատախտակի վրա նշված են նույն անունը կրող բոլոր քաղաքներն աշխարհում:

Երբ 1907թ. Շվեդական Ուպսալի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ, հարյուր վաթսուն տարեկան էր: Որբացան նրա երկու որդիները, որոնցից ավագը հարյուր երեք տարեկան էր, իսկ կրտսերը՝ տասը:

1907թ. Շվեդական Ուպսալի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ: Նա հարյուր վաթսուն տարեկան էր: Որբացան նրա երկու որդիները, ավագ որդին հարյուր երեք տարեկան էր, կրտսեր որդին` տասը:

Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակ, որոնք գրել են ձախ ձեռքով:

Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակը: Այդ մարդիկ գրել են ձախ ձեռքով:

Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետո գնացին նոտարի մոտ, որ իմանան ժառանգության մասին: Կտակին ծանոթանալուց հետո հանգուցյալի ազգականները քիչ մնաց խելքները թռցնեին, որովհետև իր փողերը տասը եղբայրներին ու քույրերին թողնելու փոխարեն կտակել էր իր կենդանիներին:

Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետո գնացին նոտարի մոտ: Գնացին իմանալու համար ժառանգության մասին: Կտակին ծանոթանալուց հետո հանգուցյալի ազգականները քիչ մնաց խելքները թռցնեին: Այդ միլիոնատերը իր փողերը տասը եղբայրներին ու քույրերին թողնելու փոխարեն կտակել էր իր կենդանիներին:

96.

Հանկարծ հայտնվեց նա, ում հանդիպել  էի  ժամանակի ընթացքում: Հանկարծ հայտնվեց նա, ով վերջինն էր մտել: Հանկարծ հայտնվեց նա, ով ինձ պետք է նորություն հայտներ:

Ուրեմն կատարե՞ց նրա երազանքը: Կատատարվեց երազանքը,  այն երազանքը, որ սպասել էր շատ տարիներ: Ուրեմն կատարվեց երազանքը, ինչի մասին երազում էր ու սպասում:

Այստեղից չի լսվի և չի երևա  դպրոցականների քայլ արշավը:  Չէր կարող լսվել ոտքերի ձայնը, որովհետև   պատուհանները ամուր փակված էին:  Այստեղից էլ չի լսվում  այն, ինչին, որ սպասում  էր:

97 Շարադրություն

98. ա) Կարկտին հաջորդեց անձրևը:

բ) Մի բարակ արահետ Օրանջիայի ձորակը միացնում էր գյուղի հետ:

գ) Խորհրդավոր է գիշերային զանգի ձայնը՝ լի ինչ-որ գուժկան հնչյուններով:

դ) Ննջարանը լուսավորվում էր արդուզարդի սեղանին վառվող մոմերով:

Արդուզարդի սեղանին վառվող մոմերը լուսավորում էին ննջարանը:

Վառվող մոմերը, որոնք արդուզարդի սեղանին էին, լուսավորում էին ննջարանը:

ե) Միմիայն սարսափից էր դիմել այդ հուսահատ քայլին:

Դիմել էր այդ հուսհատ քայլին միմիայն սարսափից:

Սարսափից էր դիմել այդ հուսահատ քայլին:

Այդ հուսհատ քայլին էր դիմել սարսափից միմիայն:

զ) Մեր տան պատշգամբից տեսա աղջկանը՝ ցախը շալակին, բրդե շալը գլխին:

Ցախը շալակին, բրդե շալը գլխին՝ աղջկան տեսա մեր տան պատշգամբից:

Աղջկան տեսա մեր տան պատշգամբից՝ ցախը շալակին, բրդե շալը գլխին:

է) Արձանագրությունն այնպես էր մաշվել, որ ամբողջովին անընթեռնելի էր դարձել:

Ամբողջովին անընթեռնելի էր դարձել՝ այնպես էր մաշվել արձանագրությունը:

Այնպես էր մաշվել, որ արձանագրությունը ամբողջովին անընթեռնելի էր դարձել:

99.

Հայրապետ-խմբապետ,Հայրավանք

Սահմանազոր-զորավար,սահմանադրություն

Դիմադիր-Դիմապատկեր,դրություն

Խաչակնքել-խաչքար,կնքահայր

Ծանրակշիռ-ծանրաձող,կշեռք

Գլխարկ-Գլխավոր

բ) զվարթաբան, ձայնասփյուռ, լուսապսակ, աստղագուշակ, մեղմաշունչ, կանխավճար, բարետես, ժպտալից:

Զվարթաբան-բանասած, զվարթացնող

Ձայնասփյուռ-ձայնավոր,սփյուռքահայ

Լուսապսակ-լուսավոր,պսակադրություն

Աստղագուշակ-աստղադիտակ,գուշակություն

Մեղմաշունչ-մողմորեն,շնչավոր

Կանխավճար-կանխիկ,վճարել

Բարետես-բարեսիրտ,տեսանելի

Ժպտալիս-ժպտերես

100.

Մայր գայլը   ձագուկի պահապանն է:

Վայրի գայլը վտանգավոր պահապան է:

բ) Հիվանդ փղիկը արագորեն դիմեց բժիշկին:

Փոքրիկ փղիկը  ընկերոջը դիմեց խնդրանքով:

Անկուշտ կոկորդիլոսը  մոտեցավ ափին և ասաց, որ շատ սոված է:

Ամենա մեծ ջրհորը արևի ջերմությունից ցամաքել է փոքրացել:

102.

ա) երկարել – Կազմակերպիչները որոշեցին միջոցառումը մի քանի ժամով երկարացնել:

ձգվել – Համերգը նախատեսված ժամանակից մի քիչ շատ ձգվեց:

բ) աղքատ – Նա իր ամբողջ գումարը ծախսել էր ոչ պիտանի բաների վրա և այժմ աղքատ էր:

խեղճ – Նա հետ ընկնելով՝ առանձնացել և կորել էր իր խմբից ու շատ խեղճ էր:

գ) գույն – Աշնանային տերևներն ունեին շատ վառ կարմիր գույն:

երանգ – Թվում էր, թե շորերի կտորները նույն գույնի են, բայց ունեին երանգի աննշան տարբերություններ:

103.

Ամառվա փուշը՝ ձմեռվա նուշը

Բարեկամ կորցնելը հեշտ է, դժվար է գտնելը

Դուրսը՝ քահանա, ներսը սատանա

Գիտունին գերի եղիր

Գիտունի հետ քար քաչի

Իր աչքի գերանը չի տեսնում

104. դժգույն – անգույն

105.

Նա կսրի ծայրը, որպեսզի կտրի:

Սրի ծայրը սուր էր և վտանգավոր:

Ուտեստը աղի համ ուներ:

Նա փնտրում էր աղի ամանը:

Նա մասնակից էր եղել մարտին:

Մարտ ամիսն նրա ծնունդն էր:

Որդին նա տեսավ գետնին:

Նա փորձում էր գտնել իր որդուն:

107.

Ժողովուրդները տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով. լեզվով ու սովորույթներով: Ժողովուրդներնիրենց արտաքին տեսքով, լեզվով ու սովորույթներով են տարբերվում: Աստղադիտակը դանիացի ապակեգործներն են ստեղծել: Աստղադիտակըստեղծել են դանիացի ապակեգործները: Եվրոպացիներն առաջին անգամ արևածաղիկըտեսան մեքսիկական տափաստաններում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան: Արևածաղիկն առաջին անգամ եվրոպացիներն տեսան մեքսիկական տափաստաններում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան: Եվրոպացիները մեքսիկական տափաստաններում առաջին անգամ տեսան արևածաղիկը, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան: Գառնիի սյունազարդ տաճարը (մ. թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել: Գառնիի սյունազարդ տաճարը ստեղծվել է (մ. թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին: Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել Գառնիի սյունազարդ տաճարը (մ. թ. 77 թվական): Միհր աստծո պատվին Գառնիի սյունազարդ տաճարն է ստեղծվել (մ. թ. 77 թվական):

108.

Գոյության կռվում կենդանիները թշնամանում են, բայց և շատերն էլ բարեկամանում և օգնում են միմյանց: Ափամերձ կղզիներում հաճախ միլիոնավոր թռչուններ են միասին բնադրում: Թռչնաշուկաներ են կոչվում այն վայրերը, որտեղ նրանք հատկապես շատ են: Ճիշտ է, երբեմն թռչունները կռվում են, բայց թշնամիներին միասին են հալածում:

Մրջյուններն էլ ուտիճների հետ են ընկերություն անում: Այդ փոքրիկ աշխատավորները փնտրում գտնում են ուտիճներին, պահպանում նրանց ու նրանց ձվերը, մի ծառ-բնակավայրից մյուսը տանում:

Ծովապուտ կոչվող կենդանին ծաղկի է նման: Նրա տեսքով խաբված ձկներն անզգուշորեն մոտ են լողում ծաղկաթերթերի նմավող շոշափուկներին, որոնք անմիջապես բռնում են ավարը: Բայց ծովապուտն ինքը տեղից տեղ շատ դանդաղ է շարժվում: Նա մենակյաց խխունջին է հեծնում ու առաջ գնում: Նույնիսկ խեցգետինն ինքն է հարմար ծովապուտ փնտրում, որ իր խեցուն նստեցնի ու ման տա: Ծովապուտն էլ իր շոշափուկներով նրա թշնամիներին է խրտնեցնում:

Ճապոնական ծովում երբեմն ծովապուտի տեղը բռնում է շարժվել չկարողացող ուրիշ կենդանի՝ սպունգը: Թեև սպունգը թշնամիներին վախեցնել չի կարող, բայց նա էլ իր մարմնով քողարկում է անպաշտպան խեցգետնին: Նման փոխհարաբերություններ կան նաև բույսերի միջև:

109.

ա) Հյուրերի բազմությունը շարժվեց դեպի դահլիճ և սկսեցին տեղավորվել իրենց տեղերը:

բ) Հյուրերի բազմությունը շարժվեց դեպի դահլիճ, և հանդիսավարը սկսեց միջոցառումը:

գ) Արդեն մի շաբաթ ուշացրել եմ խոստացածս նվերն ու ինձ շատ վատ եմ զգում:

դ) Արդեն մի շաբաթ ուշացրել եմ խոստացածս նվերը, ու նա կարծես  մի տեսակ է դարձել:

ե) Տղաները սկյուռին հավանաբար մոռացել էին կամ ուղղակի  անտարբեր էին նրա նկատմամբ:

զ) Տղաները հավանաբար մոռացել էին, կամ շուտով նորից կվերադառնան:

 

110.

Դավաճանել ընկերոջը, հայրենիքին

Ուրանալ եղբորը, երդմանը:

111. Աշխարհում մոտ հազար երեք հարյուր ժողովուրդկա: Այդ հազար երեք հարյուր ժողովուրդներըխոսում են մոտ երեք հազար լեզվով: Կան լեզուներ, որոնցով տարբեր ժողովուրդներ են խոսում: Օրինակ՝ Անգլիայի, ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Ավստրալիայի, Նոր Զելանդիայի քաղաքացիները հիմնականում անգլերեն են խոսում, Լատինական Ամերիկայի բնակչության մեծ մասը, բացառությամբ բրազիլացիների, իսպաներեն է խոսում: Սակայն ավելի հաճախ հակառակն է լինում. մի երկրի ժողովուրդը մի քանի լեզվով է խոսում: Սուդանում, օրինակ, հարյուր տասնյոթ լեզու են գործածում:Կոնգոյում հինգ հարյուր լեզու կա: Դաղստանում մոտ մեկ միլիոն մարդ է բնակվում, և այդտեղի մեկ միլիոն բնակիչները խոսում են ավելի քան վաթսուն լեզվով: Աշխարհի ամենամեծ պատկերասրահը Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժն է: Այստեղ արվեստի ավելի քան երեք միլիոն ստեղծագործություն է ցուցադրվում: Այդ թանգարանի բոլոր երեք հարյուր քսաներկու դահլիճները նայելու համար մարդ շուրջ քսանհինգ կիլոմետր ճանապարհ է անցնում:Արգելանոցում բույսերի երկու հազար տեսակ է աճում:

113. ա) Գյուղի վերևում հին քարայրներ կան:

բ) Ավին գերադաս համարեց մի շալակ ցախ տանել տուն:

գ)

դ) Մանուկները գնում են ծանոթ արահետով:

ե) Գարնան մի գեղեցիկ առավոտ Անժիկն ու Մինա բիբին գնացին դեպի ձորակ:

114.

ա) ես, սա, այս – գրված են առաջին դեմքով, մոտիկ առարկաներին է վերաբերվում

բ) դու, դա, այդ – գրված է երկրորդ դեմքով, հեռու առարկաներին է վերաբերվում:

գ) նա, այն – գրված է երրորդ դեմքով, ավելի հեռու առարկաներին է վերաբերվում:

115. Որսորդը մեծ դժվարությամբ մի հավք բռնեց: Այն շատ արագ էր վազում: Հավքը հանկարծ լեզու առավ ու ասաց.

— Որսո՛րդ, ինձ բա՛ց թող, քո լավության դիմաց քեզ համար երեք հատ մարգարիտ կածեմ:

Որսորդը հավատաց ու բաց թողեց: Հավքը ծառի վրա թռավ, մի բարձր ճյուղի նստեց: Հավքը խորամանկ էր: Որսորդն էլ կանգնել ու մարգարիտներին էր սպասում: Նա համբերատար էր: Բայց հավքն իր խոստումը կատարելու միտք էլ չուներ: Որսորդը զղջաց ու ձեռքը պարզեց, որ նրան նորից բռնի, բայց չհասավ: Որսորդը նրա պես արագ էլ չէր: Հավքը ծիծաղեց ու ասաց.

— Ձեռքդ մի՛ մեկնիր նրան, ինչին չի հասնի. սա՝ մեկ: Չլինելու բանին մի՛ հավատա. սա՝ երկու: Անցած-գնացածի համար մի՛ ափսոսա. սա էլ՝ երեք: Ահա՛ քեզ երեք մարգարիտ: Որսորդը զարմացած կանգնել էր:

116. ա) Իշխանը ծառային էլ չէր խնայում. վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

բ) Երկիրը Արեգակի շուրջը պտտվում է մի տարում:

գ) Մայրս ասում էր, որ հարևանը երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:

դ) Այդ մարդը ընկերոջից բացի բոլորին վստահում է:

117.

Գնալիս մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:

Քո գնալուց հետո հյուրեր եկան:

Այդ աղջկան փրկելիս քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:

Մարդու կյանքը փրկելուց բարի գործ կա՞:

Շտապելուց ամեն ինչ գցում էր ձեռքից:

Շտապելիս ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:

Հոգնել եմ նույն բանը անվերջ ասելուց:

Այդ ասելիս հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:

Հեռանլիս հիշեցրեց իր հրավերն ու խնդրանքը:

Հեռանալուց հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:

Ուշադիր դիտելիս վրան ճեղք կնկատես:

Դա դիտելուց հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:

118. Մեր կյանքի մեջ աշխուժություն էր մտցնում մարդանման կապիկը՝ Չամլին, որն ամեն առավոտ թեյ բերող սպասավորի հետ մտնում էր մեր ննջարանը: Մի ցատկով կտրում էր դռնից մինչև մահճակալս ընկած տարածությունը և թռնում էր մահճակալիս: Ի նշան ողջյունի՝ շտապ-շտապ համբուրում էր ինձ իր խոնավ շուրթերով ու հետո տնքտնքալով հետևում էր, թե ինչպես եմ կաթ, թեյ ու շաքար (հինգ գդալ) լցնում իր բաժակը: Բաժակն ինձնից վերցնում էր հուզմունքից դողդողացող ձեռքով, մոտեցնում շուրթերին ու խմում ահավոր մի ֆռոցով: Առանց դադար տալու ավելի ու ավելի էր բարձրացնում բաժակը, մինչև որ այն շուռ էր գալիս մռութի վրա: Դրանից հետո վրա էր հասնում մի երկար ընդմիջում. Չամլին սպասում էր, որ կիսահալված շաքարը հոսի իր լայն բացված բերանի մեջ: Երբ համոզվում էր, որ բաժակի մեջ էլ ոչինչ չկա, խոր հոգոց էր հանում ու բաժակը վերադարձնում ինձ՝ այն աղոտ հույսով, որ նորից կլցնեմ:

119. ա) սահմանադիր – սահման – ա — դիր

զմրուխտափայլ – զմրուխտ – ա — փայլ

կանխավճար – կանխ – ա — վճար

սնափառ – սն – ա — փառ

բաղաձայն – բաղ – ա — ձայն

պարտատեր – պարտ – ա — տեր

կենսախինդ – կենս – ա — խինդ

ջրամուկ – ջր – ա — մուկ

արևամանուկ – արև — ա — մանուկ

ձեռագործ – ձեռ – ա — գործ

նորամուտ – նոր – ա — մուտ

բ) կենսարար – կենս — արար

կենսուրախ – կենս —  ուրախ

զուգընթաց – զուգ — ընթաց

ջրկիր – ջր — կիր

ջրհեղեղ – ջր — հեղեղ

120.

Գիտնականները ենթադրում էին, որ Վեզուվի ժայթքման ժամանակ (մ.թ.ա. 79թ.) կործանվել է երեք քաղաք՝ Հերկուլանիումը, Պոմպեյն ու Ստաբիան: Սակայն այդ նշանավոր հրաբխի լավայի և մոխրի տակ թաղված մի այլ քաղաք են գտել՝ Օպուլենտիսը: Պեղումները վերջերս ցույց տվեցին, որ այդ քաղաքում նորմալ ապրելիս են եղել միայն ունևոր մարդիկ: Աղքատների տները ընդհանրապես չեն հայտնաբերվել: Գիտնականները միայն գանգի օգնությամբ մարդու մասին շատ բան կարող են ասել՝ նրա սեռը, տարիքը, ազգային պատկանելությունը, մարմնի կառուցվածքը, մտավոր ունակությունը և այլն: Բայց պարզվում է, որ գանգը «խոսում» է ոչ միայն տիրոջ մասին: Վաղուց գոյություն ուներ այն կարծիքը, որ Աֆրիկա մայր ցամաքն ու Սիցիլիա կղզին այն ժամանակ միացած են եղել: Այդ կարծիքն արդեն ապացուցվել է: Կղզում գտել են երեք միլիոն տարի առաջ ապրած նախամարդու գանգ, որը նման է ոչ թե եվրոպացի, այլ աֆրիկացի իր ժամանակակիցների գանգին: Քանի որ այնտեղ նավեր չկային, որ աֆրիկացին նավակով հասներ Սիցիլիա, իսկ լողալով այդքան ճանապարհ կտրելն անհնար է, ուրեմն կղզին մայրցամաքի մասն է եղել:

121

. ա) Երբ օրերը կարգին տաքացան, գարնանը մժղուկը դուրս եկավ ուղտի ականջից:

Գարնանը մժղուկը դուրս եկավ ուղտի ականջից, երբ օրերը կարգին տաքացան:

Մժղուկը դուրս եկավ ուղտի ականջից, երբ գարնանը օրերը կարգին տաքացան:

բ) Որոշեց վերադառնալ հայրենի քաղաք, որովհետև ամեն ինչ մոռացել և բոլորին ներել էր:

Որովհետև ամեն ինչ մոռացել և բոլորին ներել էր, որոշեց վերադառնալ հայրենի քաղաք:

գ) Այդ կղզին կատարյալ դրախտ կարելի էր դարձնել, որովհետև հորդաբուխ աղբյուրներ կային այնտեղ:

Որովհետև այնտեղ հորդաբուխ աղբյուրներ կային, այդ կղզին կարելի էր կատարյալ դրախտ դարձնել:

դ) Անձրևը արդեն դադարել էր, չնայած անտառում դեռ ոչ մի շշուկ չէր լսվում:

Դեռ ոչ մի շշուկ չէր լսվում, սակայն անտառում անձրևը արդեն դադարել էր:

ե) Եթե բոլորը քեզ նման մտածեին, աշխարհն այսպիսին չէր լինի:

Աշխարհն այսպիսին չէր լինի, եթե բոլորը քեզ նման մտածեին:

զ) Որտեղ այս քարի կտորը գտել եք, այնտեղ փնտրեցեք կորած ձիու հետքերը:

Այնտեղ փնտրեցեք կորած ձիու հետքերը, որտեղ այս քարի կտորը գտել եք:

122.

ա) Գնում էր կախարդական մատանին փախցնելու:

Գնում էր կախարդական մատանին գողանալու:

բ) Այս ձողը ծռի՛ր:

Այս ձողը թեքի՛ր:

Այս ձողը խոնարհի՛ր:

գ) Ուզում ենք, որ մեր քաղաքը միշտ մաքուր ու գեղեցիկ տեսնենք:

Ցանկանում ենք, որ մեր քաղաքը միշտ մաքուր ու գեղեցիկ տեսնենք:

Տենչում ենք, որ մեր քաղաքը միշտ մաքուր ու գեղեցիկ տեսնենք:

Մաղթում ենք, որ մեր քաղաքը միշտ մաքուր ու գեղեցիկ տեսնենք:

դ) Ինչ ուզում ես՝ գրի՛ր, ես կկարդամ:

Ինչ ուզում ես՝ շարադրի՛ր, ես կկարդամ:

Ինչ ուզում ես՝ փորագրի՛ր, ես կկարդամ:

Ինչ ուզում ես՝ գրի՛ առ, ես կկարդամ:

Լինում է, որ չի այդքնա չի փոխվում նախադասության իմաստը: Ուղղակի մի քիչ փոխվում է գործողությունը: Իսկ եթե փոխվում է, իմաստը շատ չի փոխվում:

123.

124. Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ չէ նստում:

Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակը չէ:

Գունավոր գլխին ցինն ու անգղը բույն չէին դրել:

Ներս մտնողն իմ մայրը չէ:

126

Բացատրել սխալը, բացատրել զանցանքը

Ներել տատին, ներել հորը, ներել ընտանիքին, ներել մարդկանց

Կարոտել տատին, կարոտել ընտանքին, կարոտել հորը, կարոտել մարդկանց, կարոտել ընտանիքը

Մոռանալ տատին, մոռանալ ընտանիքին, մոռանալ հորը, մոռանալ մարդկանց, մոռանալ սխալը:

128

Հանձնել, պատժել, ասել, աղմկել, պատասխանել, զրուցել, հայտնել, աղալ, բանալ, տանել:

Հանձնել — հանձնել տալ

Պատժել — պատժել տալ

Ասել — ասել տալ

Աղմկել — աղմկել տալ

Պատասխանել — պատասխանել տալ

Զրուցել — զրուցել տալ

Հայտնել — հայտնել տալ

Աղալ — աղալ տալ

Բանալ — բանալ տալ

Տանել — տանել տալ

131

Մարդիկ ուզում են իրենց կյանքը հեշտացնել ու հետաքրքիր դարձնել: Նրանք անընդհատ մտածում են՝ ինչպե՞ս անեն, որ իրենց անհրաժեշտ իրերը միշտ իրենց մոտ լինեն: Եվ քանի գնում, անհրաժեշտ առարկաների ցանկն ավելանում է: Ճապոնական մի ֆիրմա սկսել է գրպանի հեռուստացույց արտադրել: Տեսնո՞ւմ եք, թե ուր է հասել մարդու պահանջը: Նոր սարքն ընդամենը երեք հարյուր հիսուն գրամ է կշռում: Այսինքն՝ երկու խնձորն ավելի ծանր կարող է լինել, քան այդ հեռուստացույցը: Դա շատ փոքր մարտկոցների օգնությամբ ինը ժամ անընդմեջ կարող է աշխատել: Հարմար է, չէ՞, գրպանում այդպիսի առարկա ունենալը. էլ ոչ շտապել է պետք ու ոչ էլ հուզվել: Որտեղ էլ լինես, սիրած ֆիլմը կամ հետաքրքիր հաղորդումը կդիտես:

132

Գայլը որոշեց տեսքը փոխել, որպեսզի ավելի շատ որս անի:

Որպես հյուր՝ չէր խառնվում տնեցիների վեճին:

Որպիսի անակնկալ. քեզ բոլորովին չէինք սպասում:

Այգու տերը՝ որպես ծառի լավ ու վատից հասկացող մարդ, ինքն էր խնամում ծառերը:

Եթե պատրաստես այնպիսի մի արկղիկ, որպիսի երազումս եմ տեսել, առատ պարգև կստանաս:

Որպեսզի ոչ մեկը ժամանակից շուտ չիմանա ու չխանգարի, սուսուփուս դուրս եկավ տանից:

133

ա) արևմուտք, նեղսիրտ, գունաթափ, ձկնկիթ, ձեռնպահ:

Գունաթափ – կազմված է ա հոդակապով:

բ) ծալպակաս, չարագործ, գործակից, տառակեր, գետաբերան:

Ծալպակաս – կազմված է առանց ահոդակապի:

134

Ա.Փարվել, գրկել, բռնել:

Բ.Թևը, երեխային, թևին, աղջկան, գլուխը, Արային, գլխին, Լուսինեին, մազերը, մորը, մազերին, գեղեցկուհուն:

Փարվել –երեխային, թևին, աղջկան, Արային, Լուսինեին, մորը, գեղեցկուհուն,

Գրկել –թևը, երեխային, աղջկան, գլուխը, Արային, Լուսինեին, մազերը, մորը, գեղեցկուհուն,

Բռնել –թևը, աղջկան, գլուխը, մազերը:

 136

Ժնևում, ՄԱԿ-ի թանգարանում, ի թիվս բազմաթիվ այլ ցուցանմուշների, աշխարհում առաջին խաղաղ դաշնագիրն է պահվում: Այդ եզակի «փաստաթուղթը» մեր թվականությունից առաջ 1290 թվականին է կազմվել. «ստորագրել են» եգիպտական փարավոնը և խեթերի թագավորը: Դաշնագիրը քարի վրա է փորագրված և տեքստի տակ ստորագրության փոխարեն երկու տիրակալների անձնական խորհրդանիշներն են քանդակված:

Արարողությունը երկու տիրակալների և իրենց ժողովրդի համար շատ կարևոր էր: Բոլորն էլ երկար էին սպասել այդ արարողությանը, պատրաստվել: Արարողությունը տեղի էր ունեցել խեթերի թագավորություն: Չնայած այն անցել է շատ խաղաղ, սակայն դաշնագիրի կնքման ընթացքում բազմաթիվ ծառայողներ զենք ու զրահով փորձել են պաշտպանվել: Քարի վրա խորհրդանիշները քանդակելուց հետո, տոնակատարություն է եղել, որն էլ ուներ իր յուրահատուկ հագուստները:

137

Իմանալ-  իմացնել, իմաց տալ

Բարկանալ- բարկացնել,

Տեսնել- ցույց տալ

Զգալ- զգացնել, զգացնել տալ

138

Բարձր կրունկներով կոշիկներին առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում։ Բայց կինն իր կրունկներն ինչո՞ւ պիտի պահի բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա պիտի դնի։ պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված չէին և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ խրվում էին ցեխի մեջ։ Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համարհնարեց բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներնել այդպես կարել։

Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն <<Մշո ճառնտիր>> գիրքն է, որ պատրաստեցին արջառի ու երինջի կաշվից։ Դա յոթանասունհինգ սանտիմետր երկարություն, հիսուն սանտիմետր լայնություն ուներ և մոտ երոսուներկու կիլոգրամ կշռում էր։ Հայ գյուղացիները մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբ սելջուկները դա հափշտակել էին։

Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող են տեսնել հայտնի ամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուրբ միլիոն տարի առաջ,երբ դա ընկնում էր, միայն նրանք թափառում էին ծառանման պտերների հսկա անտառներում։

142

1 – Իջնել, խոնարհվել, կռանալ, թեքվել, կքվել, ճկվել, հակվել

2 – հափշտակել, գողանալ, շորթել, կորզել, խլել, պոկել

3 – քամուն տալ, մսխել, վատնել, ծախսել, շռայլել

4 – կարգել, հաստատել, որոշել

5 – հոշոտել, բզկտել, ծվատել, պատառոտել, գզգել:

145

Պտղուներից, ձևերից, պաշտպանվելիս, հեռանալ, կանաչապատել, բնակվողներ, փայտենյութ, արտադրատեսակ:

Վարժ. 146

Ամառային սիրուն երեկո էր, և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը, և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր, և ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին, և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել, և չէր էլ ուզում լսել ինչ-որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին, և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում, և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը, և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:

140.

Գայլն անցնում էր մի տան մոտով, իսկ ուլիկը տանիքից

ծաղրում ու հայհոյում էրնրան: Գայլն ասաց.

— Ո՛չ թե դու ես խոսում, այլ տեղդ:

Ուլիկը տանիքից ծաղրում և հայհոյում էր գայլին: Գայլն ասաց.

— Ո՛չ թե դու ես խոսում, այլ տեղդ:

Բ. Երկու ընկերներից մեկը դարձավ թագավորի

խորհրդական:Մյուս ընկերը մի օր գնաց նրան այցելելու: Պաշտոնյա ընկերը բարձր ձայնով, մեծ-մեծ խոսում էր ու գլուխ էր գովում: Տեսության եկածն ասաց.

— Թե որ ես քեզ ճանաչում եմ, էս մեծ-մեծ բրդողը դու չես: Կա՛-չկա՛ աթոռիդ ձայնն է այսպես դմբդմբում:

Այս երկու երկխոսությունները  կարելի է վերնագրել «Գլուխ գովաններ»:

150.

1. Նա երջանկությունից, ձայնը գլուխը գցած երգում էր, որովհետև իր երգը գերել ու ապշեցրել էր բոլորին:
2. Դու վախից եկել ես մեր քաղաք, որովհետև բոլորը քեզ են փնտրում վրեժ լուծելու համար:
3. Նավաստին ետևի մուտքից հայտնվեց նավամբարում, քանի որ դիմացի մուտքը փակ էր:
4. Նա կարծես թե վախից մի քիչ շփոթվեց, քանի որ իր սենյակից ձայներ լսեց:

151.

<<Ալոն>> աշխարհում ամենատարածված բառերից է, որը գործածվում է խոսակցությունների ժամանակ, բայց բոլորը չեն, որ հասկանում են <<ալոն>>: Նա մինչև հեռախոսի գյուտը նավերի վրա է օգտագործվել և այն նշանակում է «լսում եմ»:

152.

Հայտնի էր, որ ծովերի և օվկիանոսների ջրերը թանկարժեք մետաղներո են հարուստ: Գիտնականներին այդ ժամանակ հուզել այն միտքը, թե կարելի՛ է արդյոք օվկիանոսային ջրից ոսկի ստանալ: Սակայն բազմաթիվ փորձերը, որ թանկարժեք մետաղներ ստանալու նպատակ են ունեցել, միշտ անհաջողոիթյամբ են վերջացել: Բայց վերջերս մի քիմիկոս այնպիսի նյութ է ստեղծել, որն ընդունակ է ջրից ոսկի կորզելու: Հարյուր լիտր օվկիանոսային ջրից զրո ամբողջ չորս միլիոներորդական (0,000004) գրամ ոսկի է ստացվում: Մինչև այդ օրը քիմիկոսը ցանկանում է օվկիանոսային ջրերում ավելի խոշոր փորձեր դնել:

155.

փրկեցնել – փրկել

մտածեցնել – մտածել

ճանաչեցնել – ճանաչել:

156.

Սպիտակ աղավնին հավատարիմ է տիրոջը

Հնդկաստանում Հնդիկներն են կառուցել իրենց քաղաքը:

Հետաքրքրասեր Ինկերն արհեստական կղզիներ էին սարքում Հարավային Ամերիկայում ջրագռավների համար:

157.

Անհասկանալի անծանոթ առարկայի վրա ինչ-որ ահռելի դուռ բացվեց:

Տղաները ջերմորեն ողջունեցին իրենց հյուրին:

Ամեն անգամ այդ օրը անձրև էր գալիս:

158.

Աչք պահել – հետևել

Առաջ գնացող – զարգացող

Տեղն ու տեղը – իսկույն

Դուրս գալ – ելնել

Փորները լցնել – կշտանալ

Լույս ընկնել – հայտնվել

Պատրսատություն տեսնել – պատրաստվել

Մեկ էլ տեսար – հանկարծ, անսպասելի

Մաս-մաս լինել – կոտրվել:

159.

Կարդալուց հետո կհասկանանք, թե ինչի մասին է այս գիրքը, քանի որ սկիզբը մի փոքր անհասկանալի է:

Արդեն որոշել եմ, թե ինչ եմ դառնալու, բայց նրանք ասացին, որ դա իմ համար չէ:

Նա վաղուց գիտեր այդ գաղտնիքի մասին, բայց ոչ ոքի չէր պատմել:

Բռնակալները սպանում են նրա ընկերոջը, որովհետև նա չէր ենթարկվում նրան:

Ծերուկը նկատեց տխուր երիտասարդին միայնակ քայլելուց, և մոտեցավ նրան, որպեսզի խորհուրդ տա:

 

Նավաստին փնտրում էր դավաճան Սերոբին, քանի որ նա բոլոր պլանների մասին պատմել էր թշնամուն:

160.

Աղավնիները պարծենում էին իրենց գեղեցկությամբ, բամբ ձայներ արձակելով:

Արևի շողերից տաքացած` աղավնիները տարօրինակ ձայներ էին արձակում:

Աղավնիները լայն բացում էին թևերն ու խոնարհվում:

161

Ստեղծարար — անել գլխակեր

Գլխակեր — ուտել

Հեռագնաց-գնալ

Զուգընթաց — ընթանալ

Սրճաղաց-աղալ

Հեռուստացույց-հեռու

Աստեղածին-ասեղ

Անվանակից-անուն

. 162

Աստաֆյան փողոց: Եվրոպա կատարած շրջագայությունից վերադարձել էր բանաստեղծ Չարենցը և ֆիլհարմոնիկի լեփ-լեցուն դահլիճում իր տեսած քաղաքների մասին: Գավառականից մայրաքաղաքի վերածված փոքրիկ ու ծուռումուռ Երևանի բնակիչներն ամենատարբեր հարցեր էին տալիս բանաստեղծին: Հանկարծ դահլիճի վերջում նստած մի գունատ տղա հարցրեց.

-Իսկ ո՞րն է աշխարի ամենագեղեցիկ փողոցը:

Չարենցը նայեց նրան,զգաց, որ սիրահարված մեկն է,ու ոչինչ չասաց: Տղան կրկնեց հարցը: Չարենցը մի քիչ էլ լռեց ու ասաց.

-Հա´ տեսել եմ, շատ գեղեցիկ փողոցներ եմ տեսել, բայց իմ տեսած ամենագեղեցիկ փողոցը

Գտնվում է Երևանում: Դա Նայիբի քուչեն է:

Իսկ Նայիբի քուչեն Երևանի ամենանեղ ու կեղտոտ փողոցն էր: Եթե երկու աքաղաղ անցնեին այդ փողոցով, մեկը մյուսին կխանգարեր: Այդ փողոցից դուրս էին գալիս լվացքի ու կենցաղային օգտագործման այլ ջրեր ու առու դառնում: Այնպես որ, ոչ մի պատուհան , ոչ մի պատշգամբ ու բակ չէր բացվում այդ փողոցի վրա: Թերևս հին թուրքական թաղամասերից էր մնացել:

Տղան նեղացավ , որ Չարենցն իրեն ծաղրում է: Բանաստեղծը պարզաբանեց.

-Նայիբի քուչեն աշխարհի ամենալավ փողոցն է,որովհետև… այնտեղ է ապրում իմ սիրած աղջիկը:

163

Առյուծը քնած էր: Մուկը նկատելով, որ քնած է առյուծը, մարմնին սկսեց վազվզել: Մուկը խնդրեց իրեն ձեռք չտալ, փոխարենը նա լավության տակից դուրս կգա:

Մի օր առյուծը ընկավ որսորդների ճանկը: Առյուծին պարանով կապեցին: Առյուծը ցավից մռնչում էր: Մուկը վազելով եկավ և կրծեց պարանն, ազատեց նրան:

164

Ծովը նավաբեկյալին ասաց, որ նրա նավի խորտակվելու մեղավորը ոչ թե ինքն է,այլ հողմը, որ թռչում է իր վրայով:(Ծովը նավաբեկյալին ինչպ՞ս կարող է դիմել):

Ծողը նավաբեկյալին ասաց.

-Քո նավի խորտակվելու մեղավորը ես չեմ այլ հողմը, որը թռչում է իմ վրայով:

Շունը գայլին  հարցրեց, թե ի՞նչ է անելու մի ամլիկ գառը, որ բան ու գործ թողած եկել է նրան փախցնելու:(Ի՞նչ բառերով է դիմում):

Շունը գայլին հարցրեց.

-Քեզ ինչ է անելու մի ամլիկ գառը, որ բան ու գործ թողած եկել ես նրան փախցնելու:

Գյուղացին որդիներին ասաց, որ եթե նրանք  իրար հետ հաշտ լինեն, ոչ մի թշնամի նրանց չի հաղթի, իսկ եթե գժտվեն ամեն մեկն էլ հեշտությամբ կհաղթի:

Գյուղացին որդիներին ասաց.

-Եթե դուք իրար հետ հաշտ լինեք, ոչ մի թշնամի ձեզ չի հաղթի, իսկ եթե գժտվեք ամեն մեկն էլ հեշտությամբ կհաղթի:

Շների ճանկն ընկած գայլն շատ ափսոսաց,որ որսի ետևից ընկնելով կյանքն է կորցնում: (Ի՞նչ բառերով կարող է արտահայտել ափսոսանքը):

Շների ճանկն ընկած գայլը շատ ափսոսաց.

-Որսի հետևից ընկնելով կյանքս եմ կորցնում:

. 165

Նավակն արդեն մոտեցել էր խորտակման պահին, քանի որ այն անսարք էր:

Սա պատմություն է այն մասին, թե ինչպես մի ճանապարհորդ կարողացավ հայտնաբերել մեծ և գեղեցիկ քաղաք:

Արդեն շատ հեռու եք այդ աղջկանից, որը ապրում է ԱՄՆ-ում:

Դեռ կլսենք այդ վաստակավոր արտիստի մասին, որ մեկ տարում վաստակել է տաս ոսկե մեդալ:

166

Արածայր գագաթներին ամպը նազով էր նստել: Մի շինական աչքը դրեց վանքի պարիսպների միջև ընկած հողակտորի վրա:

Տատի տարօրինակ պատմությունը վատ ազդեց երեխայի վրա: Միշտ էլ կարելի է տեսնել Լաո-Մարգարին՝ ոտքերը մինչև ծնկները բաց, գլխին մի սպիտակ շոր: Լաո-Մարգարը մինչև լուսաբաց աշխատում էր:

167

Ապրե՛ք առանց ծխախոտի

Ա. Ծխելու վնասակար լինելու մասին բավականին շատ փաստարկներ կան: Սակայն շվեյցարացի բժիշկները ևս մեկ լուրջ փաստարկ են բերում: Նրանք հայտնաբերել են, որ չծխողները ավելի երաժշտական լսողություն ունեն, քան նրանք ովքեր ծխախոտի գերի են:

Բ. Որոշվել է ծխախոտ չվաճառել այն վայրերում, որտեղ մրցույթ պետք է լիներ: Ծխախոտի գովազդը արգելված է:

168

Ինչքան գետնի երեսին է, յոթը էնքան՝ գետնի տակ

Երկրագունդը գնդաձև է և մենք տեսնում ենք միայն այն ինչ գտնվում է երկրի մակերեևույթին: Սակայն երկրի ընդերքը խորն է ու բազմաշերտ և այն ինչ տեսնում ենք գետնի երեսին, յոթը էնքան կարող է լինել գետնի տակ:

Ինչքան գետնի երեսին է, յոթը էնքան՝ գետնի տակ

Կարելի է գոնե մի փոքր նկատել դիմացինի հաջողությունը, հասկանալ և գիտակցել, որ մեզանից և ոչ ոք ամենակարող չէ… Ամոթանք եմ զգում այն մարդկանց փոխարեն, ովքեր փորձում են գրագետ թվալ կամ հատուկ մարդկանց ընտրել՝ նրանց կողքին երևալու համար: Չեմ սիրում այն մարդկանց, որոնք ինչքան գետնի երեսին են, այնքան էլ գետնի տակը: Հասկացեք՝ մարդիկ ծիծաղելի են լինում այն ժամանակ, երբ ուզում կամ ձգտում են լինել ոչ այն, ինչ կան:

169

Պարզվել է, որ 6000 տարի առաջ էլ աղավնիները ծառայել են Ֆրանսիայի տարածքում բնակվող եվրոպացիներին: Աղավնիները օժտված են լավ հիշողությամբ:

Լարվածությունը թուլացնելու հեշտ միջոցը հյուսելն է: Մարդու ստորագրության չափն արտահայտում է նրա հոգեկան վիճակը:

170

Պահում է շունչը, քարանձավների միջով անցնելիս: Գյուղ չհասած, բոլորը գիտեին պատահածը: Ականջները խլշեցին ձիերը, որովհետև վախեցան: Երևան էր եկել, դիմավորելու ընկերոջը:

171

Արահետը որոշակիորեն ձգվեց բլուրն ի վեր, ու հասկացա, որ հասել ենք բլրի ստորոտին:

Ծածկվող փշերն ու լիանաները դանակով կտրում ու ճամփա էր բացում ետևից եկողների համար:

Նա անաղմկուկ ոտքերը դնում էր փափուկ խոտի վրա, բայց անաղմուկ էր շնչում:

Նա հեշտ էր քայլում, կարծես հարթ բարձրանում էր ճանապարհով:

Խոտերը շատ լավ բույնը քողարկում էին:

172

Հպարտանալ — ընկերներով, հողով, ջրով, քրոջով:

Կարոտել, սիրել, մտաբերել — ծնողներին, հողը, ջուրը, հողին, ընկերներին, հայրենիքը, արևը:

173

Իր աչքի գերանը չի տեսնում, ուրիշի աչքի շյուղն է տեսնում

Դաշտում կար մի լիճ, որի շուրջը կային շատ ծաղիկներ: Դրանցից բոլորը բավականին մոտիկ էին լճի ափին և ինքն իրենց տեսնում էին ջրի մեջ: Բոլորը՝ բացի մեկից: Ոչ ոք նրան չէր սիրում, նա բոլորին քննադատում էր ու անընդհատ ու անտեղի փորձում էր բոլորի սխալներն ուղղել: Նա տեսնում էր բոլորի վատ հատկանիշները, բայց իրենը երբեք չէր տեսել: Այս ծաղիկը կարծում էր, որ նա դաշտի ամենասիրունն է, ու այդպես էլ ասում էր բոլորին:

Մի գիշեր էլ սկսեց ուժեց անձրև գալ ու հաջորդ օրը, երբ բոլոր ծաղիկները արթնացան, ջրի մակարդակը բարձրացել էր և նա առաջին անգամ տեսավ իր արտացոլանքը լճի ջրում: Նա մյուսներից ոչնչով չէր տարբերվում:

174

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում հայտնագործվեցին: Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը եղավ: Նա դրանցով եկավ,  պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահեց, չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ նվագեց:

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում են հայտնագործվել : Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը է եղել: Նա դրանցով էր գալիս պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահում էր չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ էր նվագում:

. 175

Կապույտ – երկնագույն, մուգ կապույտ, կապտամանուշակագույն,կարմիր – ալ կարմիր, վառ կարմիր, կարմրանարնջագույն,կանաչ – բաց կանաչ, խոտի կանաչ, փիրուզագույն, դեղին – արևի դեղին, դեղնակարմրագույն, նարնջագույն, սպիտակ – ճերմակ, ձյունաճերմակ, սև  – ասֆալտագույն:

176

Մի օր Փարսին ալյուր, ջուր, հաղարջ, սալոր, շաքար ու համեմունքներ վերցրեց և պատրաստեց թխվածք: Այն առաջնակարգ խմորեղեն էր: Փարսին խմորը դրեց վառարանին: Թխվածքը եփվեց: Ախորժալի բուրում էր այն: Փարսին ցանկացավ ուտել: Լրիվ անմարդաբնակ կղզու խորքերց դուրս եկավ Ռնգեղջյուր: Նա անկիրթ շարժուձև ուներ և խոճկորային աչքեր:

177

Երես դարձնել մոտ ընկերոջից:

Վրաերթի պատճառով նրա երեսը ամբողջովին վնասվել էր:

178

Իմաստուն գիտնականը փորձում էր հասկանալ:

Մարդատար ավտոբուսը լիքն էր ուղևորնորով:

Հնագույն քարաձավներից մեկի մուտքը փակ էր:

179

Զգացնել տվեց — զգալ տվեց

սպասեցնել տվեց — սպասեցրեց

հասկացնել կտամ — կհասկացնեմ

180

Նորեկն էր առաջինն խոսում, ինչպես ամեն անգամ:

Արևը շատ տգեղ այրել էր կնոջ դեմքը:

Ահռելի որոտից գոռգոռալով պայթում է երկինքը:

Այսօր ամբողջ օրը բարկանում եք:

Բոլոր կասկածներս երեկվանից փարատվեցին:

Մայր ու որդի զբոսնում էին երեկոյից մինչև ուշ գիշեր: